ORKA.4

21 Feb 1994 - 14 Nov 1999

Topics

  1. literatura (104)
  2. help (54)
  3. trendovi (24)
  4. zakoni (69)
  5. dogadjaji (53)
  6. electron (2202)
  7. p.jezici (12)
  8. dzepni (96)
  9. hp48sx (123)
  10. mac (3838)
  11. najbolji (1052)
  12. klub.p (182)
  13. yu.kod (265)
  14. razno (331)

Messages - zakoni

zakoni.1 domana,
Da li moze i da li je ostvarivo zastititi patentom softversko idejno resenje? Kako? Da li neko ima iskustva sa tim...? Miki
zakoni.2 eotek,
> Da li moze i da li je ostvarivo zastititi patentom softversko > idejno resenje? Kako? Da li neko ima iskustva sa tim...? > Miki tek se sada ukljucujem u conf. dakle: Najkrace: ne moze, osim uz (veoma) posebne zaobilaznice. :) Naime, Zakonom o zastiti pronalazaka, tehnickih unapredjenja i znakova razlikovanja (Sl SFRJ 34/81,3/90 i 20/90), odnosno osnovnim propisom koji uredjuje materiju patentnog prava kod nas, u clanu 20. stav 2. se kaze: " ne smatraju se pronalascima ... : ... matematicke formule, programi racunara i ostala pravila, planovi...." Prema tome, "programi racunara" spadaju u domen autorskih dela i stite se Zakonom o autorskom pravu (prica o tome u PC.PROG.4, poruka 13.275 i dalje). Pod zaobilaznicama podrazumevam vise teoretsku mogucnost da se softver patentira uz neki hardver, kao njegov sastavni deo, pri cemu bi sam hardver morao da bude novi tehnicki pronalazak.
zakoni.3 ognjen,
)-> tek se sada ukljucujem u conf. dakle: Posto vidim da ti baratas sa tim stvarima, hteo bih da te pitam za objasnjenje kako neki programer moze da se zastiti od 'firmi koje nasnimavaju softver'. Recimo za ShareWare. Da li postoji neki zakon uz pomoc kog bi se SW mogao izvesti? Da li negde _pise_ da korisnik posle odredjenog vremenskog perioda koji je autor propisao mora da plati taksu? Mora li se pomenuti program zastititi u nekakvom zavodu? FreeWare. Moze li se nekako sankcionisati izmena koda koji je besplatan? Da li se program koji je u prodaji (kako se ovo zove? - xxxxWare?), dakle, platis pa klatis, mora takodje registrovati da bi se sprecilo dalje kopiranje i piratstvo? Mozda sam malo opsiran, ali bih te molio da bude takav i odgovor. :)
zakoni.4 dejanr,
Kompjuterski novinar optužen za krađu tekstova iz drugih časopisa. Naravno (?), ne kod nas nego u Australiji. NOVOSTI/microb 4.1764.
zakoni.5 eotek,
> pitam za objasnjenje kako neki programer moze da se zastiti > od 'firmi koje nasnimavaju softver'. 1. Vec pomenuti Zakon o autorskom pravu predvidja, ustvari, dvojaku zastitu autorskih prava: gradjansko-pravnu i krivicnu. Gradjansko-pravna zastita svodi se obavezu naknade stete, dok je krivicno-pravna zastita definisana clanom 101, te je za "...neovlasceno umnozavanje ili reprodukovanje ..." predvidjena novcana kazna. Pri tome, krivicni postupak se pokrece po privatnoj tuzbi, a tuzbu moze podneti autor, odnosno nosilac autorskih prava - dakle ista lica koja mogu zahtevati i naknadu stete. (Novcana kazna se, inace, placa drzavi, a naknada stete autoru ;). 2. Autor se moze odluciti za jednu od mogucnosti, ili iskoristiti obe. Ukoliko se opredeli za obe, odluka suda u krivicnom postupku obavezuje sud u postupku za naknadu stete u pogledu postojanja ili nepostojanja odgovornosti, dok se obim (naknade) stete utrdjuje u toku same parnice. To takodje u praksi znaci da se ukupno postupanje produzava. 3. Ako si odlucan u nameri da iskoristis sve mogucnosti i zastitis svoja prava, treba prvo pokrenuti i okoncati parnicu, sve do pravosnaznosti, a zatim pokrenuti i krivicni postupak. Odluka suda u gradjanskoj stvari nije obavezujuca za krivicni sud, ali ima veliki znacaj u ukupnom utvrdjivanju krivicne odgovornosti. 4. Ukoliko se licu koje se bavi presnimavanjem zeli "zaprziti corba" ima i drugih pravnih mogucnosti ... No, treba i to reci, barem prema mojim saznanjima, nasi pirati se drze nekog svog nepisanog kodeksa te se ne bave presnimavanjem domaceg softvera. > Recimo za ShareWare. Da li postoji neki zakon uz pomoc kog bi > se SW mogao izvesti? Da li negde _pise_ da korisnik > posle odredjenog vremenskog perioda koji je autor propisao > mora da plati taksu? Mora li se pomenuti program zastititi > u nekakvom zavodu? 5. Nijednim propisom, a koliko mi je poznato - ni jednom sudskom odlukom nasih sudova, nije neposredno obuhvacena ova materija. Prema tome, moze se koristiti zastita o kojoj je bilo reci, uz dodatnu primenu regula Zakona o obligacionim odnosima. 6. Konkretno, ukoliko bi se u SW paketu nalazio i tekst ugovora, koji bi po svojoj prirodi bio svojevrstan "ugovor po pristupu" i sadrzavao jasne odredbe, nema smetnji da se takav nacin ugovaranja smatra punovaznim. Trebalo bi da i sam program na neki nacin "saopsti" korisniku da se radi o SW i da se koristi pod uslovima navedenim u tom ugovoru (recimo kroz "intro" ...). 7. SW se ne mora registrovati kod autorske agencije, ali taj postupak omogucava brze i lakse obezbedjivanje dokaza, a i sama autorska agencija (trebalo bi da) obezbedjuje pravnu pomoc. > FreeWare. Moze li se nekako sankcionisati izmena koda koji je > besplatan? 8. Da. Nekako je cak i lakse. Naime, radi se i o svojevrsnom autorskom tekstu. Prema tome, uz tekst ugovora (6.) i napr.napomene na pocetku tekstova koda obezbedjuje se pravni osnov. Dakle, pravno, nije problematicno. Pitanje je obezbedjivanje dokaza: tu bi trebalo prvo obezbediti da se zna sta je sadrzina koda (napr. "objavljivanjem na Sezamu", preko autorske agencije, ili na neki drugi nacin (stampanjem ...)). Zatim trebalo bi dokazati da se neki kod koristi u izmenjenom obliku, sto je vec malo teze, ali i moguce (vidi prethodne poruke). > Da li se program koji je u prodaji (kako se ovo zove? - > xxxxWare?), dakle, platis pa klatis, mora takodje registrovati > da bi se sprecilo dalje kopiranje i piratstvo? Zove se "heroin ware" ;). Svaki promisljeni proizvodjac komercijalnog softvera precutno dopusta ili organizuje da se njegov program propagira "piratstvom" ili na slican nacin (zar Linux nije najbolja reklama za veoma skupi SCO Unix ??). Postoji mnogo nacina da se softver pouzdano zastiti od umnozavanja, a cini mi se da pravi komercijalisti racunaju, pre svega, na korporativne korisnike do kojih se najbolje dolazi preko "kompjuterista" koji se prethodno osvedoce u kvalitet nekog programa. 9. Racunarski programi namenjeni prodaji ne moraju se registrovati, ali bi bilo pozeljno obezbediti pretpostavke o kojima je bilo reci u prethodnim tackama (... 7. ...). > Mozd sam malo opsiran, ali bih te molio da bude takav i > odgovor. :) U 79. redu teksta cini mi se da te nisam razocarao ;).
zakoni.6 ognjen,
)-> U 79. redu teksta cini mi se da te nisam razocarao ;). Zahvaljujem.
zakoni.7 gari,
=-> odgovornosti. 4. Ukoliko se licu koje se bavi presnimavanjem zeli =-> "zaprziti corba" ima i drugih pravnih mogucnosti ... No, treba i =-> to reci, barem prema mojim saznanjima, nasi pirati se drze nekog =-> svog nepisanog kodeksa te se ne bave presnimavanjem domaceg =-> softvera. Zaista fer sa njihove strane. Podrzavam ih do onog trenutka dok software kod nas ne bude kostao onoliko koliko kosta i napolju.
zakoni.8 cnenad,
Da li neko ima kompletan tekst Zakona o autorskim pravima sa eventualnim ispravkama i rad ga je poslati ovde ?
zakoni.9 djcorto,
>> Da li neko ima kompletan tekst Zakona o autorskim pravima sa >> eventualnim ispravkama i rad ga je poslati ovde ? Ovo bi bilo veoma zanimljivo ...
zakoni.10 dikla,
Zanima me jel ko zna kakve su pravne formalnosti oko nabavke fotokopira u boji ?
zakoni.11 mdave,
Subject: Re: Fotokopir MD> Zanima me jel ko zna kakve su pravne formalnosti oko nabavke MD> fotokopira u boji ? Ovi su to prodavali, trebali bi da znaju : Meridijan - Zmaj Jovina 4 - 620-374, 632-996, 622-668. A što se nabavke tiče, neki to prodaju sad po Oglasima, ja sam prestao odavno da se bavim njima (BrotherColor 5500) a pitaj trix-a, možda on ima. :) PS. Tako znači...štampaš dinare, xa! ;)
zakoni.12 dikla,
> PS. Tako znači...štampaš dinare, xa! ;) Ma da.., gazda se odlučio da poveća platu pa se dosetio načina da izbegne plaćanja ostlih dažbina...;))
zakoni.13 dejanr,
Zanimljiv i potencijalno značajan sudski proces: SysOp BBS-a koji je distribuirao piratovani softver je oslobođen optužbe u Bostonu, Masačusec, jer od svojih korisnika nije ništa naplaćivao (dopuštao je bilo kome da ostavi bilo kakav softver i da ga posle bilo ko drugi download-uje). Sudija je stao na stanovište da ovakvo ponašanje nije kažnjivo, prema važećim zakonima USA, i predložio je Kongresu da donese zakon u tom smislu. Za sada nije poznato da li će se tužilac žaliti na ovu presudu ili će ona biti ustanovljena kao presedan. NOVOSTI/microb 4.3228.
zakoni.14 vlador,
> download-uje). Sudija je stao na stanovište da ovakvo ponašanje nije > kažnjivo, prema važećim zakonima USA, i predložio je Kongresu da donese Naš'o čovek rupu u zakonu. :) Kad smo već kod ovoga, (možda je n*1000 puta postavljano pitanje), šta ima kod nas u vezi sa gusarstvom? Da li bi mogli panduri da se zalete i po'apse prodavne piratskih audio kaseta, recimo? Ako da, da li se to odnosi i na softver? Ako da, :) da li i kod nas postoji gore navedena rupa? :) --- ■ VLADOR ■ Zena je za mene zakon............ Joj, sto volim rupe u zakonu.
zakoni.15 ushke,
>> download-uje). Sudija je stao na stanoviste da ovakvo >> ponasanje nije kaznjivo, prema vazecim zakonima USA, i >> predlozio je Kongresu da donese > Nas'o covek rupu u zakonu. :) > Kad smo vec kod ovoga, (mozda je n*1000 puta postavljano > pitanje), sta ima kod nas u vezi sa gusarstvom? Da li bi mogli > panduri da se zalete i po'apse prodavne piratskih audio kaseta, > recimo? Ako da, da li se to odnosi i na softver? Ako da, :) da > li i kod nas postoji gore navedena rupa? :) Obrati paznju na cinjenicu da covek NIJE UZIMAO NIKAKVE pare od korisnika svog BBS-a i da je njegov BBS sluzio samo kao prenosno sredstvo pri transferu programa. Verovatno se izvadio na to da nije znao sta to prenose korisnici. Za razliku od tog coveka, nasi pirati ipak uzimaju pare, prodavajuci tudje umotvorine.
zakoni.16 vlador,
> nije znao sta to prenose korisnici. Za razliku od tog coveka, > nasi pirati ipak uzimaju pare, prodavajuci tudje umotvorine. Naravno, shvatio sam. :) Ali ja, na primer, do sada nisam nikom prodao neki tuđi komercijalni program već sam samo poklanjao. Da li sam kršio zakon ili sam samo našao rupu (ako postoji)? --- ■ VLADOR ■ Menjam sobnu lampu za dvosobnu.
zakoni.17 ushke,
>> nije znao sta to prenose korisnici. Za razliku od tog coveka, >> nasi pirati ipak uzimaju pare, prodavajuci tudje umotvorine. > > Naravno, shvatio sam. :) Ali ja, na primer, do sada nisam nikom > prodao neki tudi komercijalni program vec sam samo poklanjao. > Da li sam krsio zakon ili sam samo nasao rupu (ako postoji)? Naravno, piratisanje za pare je ipak veci prestup od piratisanja za dzabaka. Ako jednog dana stvarno pocne da vazi zakon o copyright-u i nadlezni pocnu da corkiraju pirate (dobar vic :))))))))))))))))), moraces prvo da sacekas na red, jer pre tebe ima mnooooogooo onih koji piratisu za pare.
zakoni.18 dejanr,
========== security/encryption #1195, from charliemerritt, 993 chars, Thu Mar 9 21:06:43 1995 Comment(s). ---------- TITLE: SUBPOENA Permission granted to re post out! Phil Zimmermann investigation: I was hit with a subpoena to testify before the Grand Jurry in San Jose CA last Feb 21. My lawyer talked them out of it and I decided not to "Ruffle the feathers of the Great Eagle" by posting it. Yesterday I got a faxed subpoen. Must appear this Tue at 9:30 am, in San Jose (I am in NW Arkansas). Jerry Warren also got a subpoena and POSTED it on some crypto groups. I called him and found it most empowering to compare notes. I welcome anyone to contact me via E-mail if you have been subpoenaed, interviewed or whatever. The over all impression I have of the Custom's investigator and the US Attorney's staff is that they act polite, civil, and glad "for the help you have given us". These are nice people that are doing some things that are silly, from a constitutional point of view. I guess I can be polite too - while I hate what they are up to. Anyone else?? ...charliemerritt@bix.com
zakoni.19 dejanr,
Apelacioni sud doneo odluku u korist Borlanda, u "maratonskom" sporu sa Lotusom. QuattroPro nije klon Lotus 1-2-3. Ostaje još Vrhovni sud... NOVOSTI/microb 4.4217.
zakoni.21 ikordic,
RE: Fax => posting it. Yesterday I got a faxed subpoen. Must appear => this Tue at 9:30 am, in San Jose (I am in NW Arkansas). Važi li kod njih ovakav način dostave? Koliko sam čuo, kod njih se čak zaglavlje faksa još uvek tretira kao pouzdan dokaz da je faks stigao sa te adrese.
zakoni.22 eotek,
> => posting it. Yesterday I got a faxed subpoen. Must appear > => this Tue at 9:30 am, in San Jose (I am in NW Arkansas). > Vazi li kod njih ovakav nacin dostave? Koliko sam cuo, kod njih prema nasem pravu, postoje dve vrste dostavljanja: obicno i licno. Osnovna razlika je u tome da kod licnog dostavljanja treba potpisati prijem, a kod obicnog se to moze uraditi i putem poste. Kako je E-Arkanzasanin pozvan kao svedok, najverovatnije da se radi o obicnoj dostavi, te nema smetnji da se ona obavi i faksom (to je takodje "putem poste"). > se cak zaglavlje faksa jos uvek tretira kao pouzdan dokaz da je > faks stigao sa te adrese. opet prema nasem pravu, tako je, dok se ne dokaze drugacije. Kategorija "pouzdan dokaz" je fakticka, a ne pravna, odnosno dokaz se razmatra u svetlu svih konkretnih okolnosti. U anglosaksonskom pravu, za razliku od kontinentalnog, postoji i pravno definisanje "pouzdanih dokaza". Nisam bas bio previse od pomoci, jer ne poznajem konkretne odredbe amerskog prava, ali sam posao od toga da je interesantno videti i kako je kod nas...
zakoni.23 ikordic,
RE: Dokaz => dostavljanja treba potpisati prijem, a kod obicnog se to moze => uraditi i putem poste. Kako je E-Arkanzasanin pozvan kao Kako se onda može dokazati da je pošiljka upućena meni i stigla do mene, a ne odlutala neđe?
zakoni.24 eotek,
> Kako se onda moze dokazati da je posiljka upucena meni i stigla > do mene, a ne odlutala nede? Dakle govorimo o (teorijskoj) mogucnosti da nasi sudovi pocnu da koriste faks ( i e-mail ?) za dostavljanje. 1. kod obicnog dostavljanja se ne mora potpisivati. Zakonom utvrdjena pretpostavka jeste da je posiljka stigla, cim je upucena putem poste. Ne vidim pravnih smetnji da se ovo nacelo ne primenjuje i na dostavljanje faksom. Ova pretpostavka se lako obara, dokazivanjem suprotnog, prakticno, obicnom izjavom stranke u postupku. Ovo je sasvim dovoljno, jer se obicno dostavljanje i koristi kada se ne ocekuje da stranka izbegava prijem (napr. dostavljanje strani koja je zainteresovana za sto brzi tok postupka). Sudovi, u praksi, ovo obicno dostavljanje "malo pojacaju" time sto se upucuju preporucene posiljke, te se tu potpisuje postaru. Ukoliko prijem potpise, napr. neki clan domacinstva, strana koja zeli da dokaze da nije primila pismeno morace da se potrudi (sluzbeni put,potvrda ...). Kako se kod slanja faksova stampa i potvrda o prijemu, situacija je slicna i analogiji ima mesta. 2. Kod licnog dostavljanja (putem sudskog pozivara) nema mesta analogiji i tu je stvar "klasicna". I na kraju: u vezi dostavljanja ima jako mnogo zackoljica i u sadasnjoj praksi (dakle bez e-medija), uprkos prilicno detaljno definisanim regulama. Vestim (zlo)upotrebama raznih mogucnosti, imajuci u vidu i enormnu opterecenost sudova, sudski postupci se mogu "voziti" godinama. Ilustracije radi, svakog dana se u otpremnom odeljenju palate pravde mogu videti takva brda postanskih posiljki da se covek upita kako uopste i bilo sta stize na bilo koju adresu.
zakoni.25 micioni,
Postovani Sezamovci, Savezni zavod za intelektualnu svojinu, Savezni zavod za informatiku i Profesor Markovic podrzali su nasu inicijativu i dostavljamo Vam prednacrt Zakona o autorskom pravu i i susednim pravima. Time smo nastavili javnu raspravu o prednacrtu zakona i ovim vidom komunikacije :) Prenosimo Vam molbu, da sve kritike i predloge dostavite na disketi od 5 1/4 inca, i to u programu MS Word ili kompatibilnom Saveznom zavodu za intelektualnu svojinu Bulevar Avnoja 104 N. Beograd Uz saglasnost Zavoda sve kritike i predloge mozete dostaviti i mailom,za sada nama.Kako ce se prikupljati predlozi mailom, vec se moramo dogovoriti posto se mora postovati zahtev Zavoda, rec je u stvari o problemima koje imaju posto rade u Venturi. Mi se izvinjavamo i molimo Vas za razumevanje s obzirom na nase skromno znanje o racunarima. BTW,nadamo se da ce uskoro i drzavni organi imati svoju email adresu. Takodje se izvinjavamo jer je tekst u obliku u kom smo ga danas primili (tekst je u Venturi, a mi niti imamo niti znamo kako da ga prebacimo u .doc) "Zakonodavceva volja ne sme ostati skrivena u njegovoj dusi" S. Jovanovic zakon.zip
zakoni.26 cnenad,
Nacrt ZOIS-a u WordWin 6.1 DOC formatu / CP 1250 zois.zip
zakoni.27 vlad,
Verovatno malo kasnim za diskusijom ali u poslednje vreme nisam stizao da se pozabavim problematikom. Evo prvog dela mojih primedbi na Nacrt zakona o autorskim pravima...: Član 1. -<+>proizvođača baza podataka, Ovakvo imenovanje subjekta zastite nema nikakvog smisla i mislim da u to ne treba nikoga ovde posebno ubedjivati. Da li bi iko ko se bavi racunarima dozvolio da ga nazovu "proizvodjacem baza podataka"? B)) Autora elektronskih dela (ja bih ih cak uze definisao kao "binarna" ili prosto "kompjuterska") treba opisati bar onoliko detaljno koliko su opisani reziseri, scenaristi, snimatelji i ostali autori iz oblasti filmskog stvaralastva. Član 2. Od trenutka nastanka dela u oblasti književnosti, nauke i umetnosti, njegov autor ima pravo na zaštitu svoje duhovne lične veze sa delom, Autorsko delo iz oblasti kompjuterskog stvaralastva ne mora nuzno da spada ni u knjizevnost ni u nauku ni u umetnost i treba ga precizno definisati isto kao i autora. Član 4. (a)<+>jezička dela (na primer govorna dela i dela književnosti, računarski programi), Racunarski program nije jezicko delo, mada se neka vrsta jezika koristi pri njegovom stvaranju. U najsirem smislu bih ga definisao kao delo koje se koristi, ispoljava, kreira iskljucivo uz pomoc ili koriscenjem racunara i cija je forma prilagodjena iskljucivo racunaru. Iz definicije su tako iskljucene cak i knjige koje su pisane na racunaru i distribuirane putem racunarske mreze jer su one autorsko delo pisca i obuhvacene su zastitom bez obzira na oblik ispoljavanja i nacin kreiranja. (b)<+>zvučna dela (na primer muzička dela), (c)<+>vizuelna dela (na primer likovna dela, plastična dela, dela arhitekture, filmska dela, fotografska dela, koreografska dela, kartografska dela, tehnički planovi i skice), Ovde i na svim drugim mestima gde se dela ili autori detaljno nabrajaju treba ukljuciti i kompjuterska dela i autore kao posebnu kategoriju.
zakoni.28 micioni,
Uvodna napomena autora prednacrta zakona o autorskom pravu i susednim pravima Dr. Slobodana M. Markovica "Nacrt koji sledi predstavlja pravnicko vidjenje zakonskog regulisanja materije autorskog prava i susednih prava, zasnovano na: - uvidu u uporedno pravo i medjunarodne konvencije; - savremenim tendencijama ciji je cilj da pravo prati najnoviji tehnoloski razvoj u oblasti informacionih medija; - potrebi da SR Jugoslavija harmonizuje svoje propise sa medjunarodno prihvacenim standardima u ovoj oblasti; - potrebi da se domaci propisi bolje nego dosad sistematizuju i da se uvede precizna i konsekventno primenjliva terminologija u ovoj oblasti; - primedbama i sugestijama koje je strucna javnost uputila na prvu verziju nacrta objavljenog juna 1994. godine. U poredjenju sa vazecim Zakonom o autorskom pravu SR Jugoslavije, Nacrt uvodi, izmedju ostalog, niz novih susednih prava, i relativno iscrpno regulise materiju kolektivnog iskoriscavanja autorskih dela i predmeta susednih prava. Te novine nisu samo pravnog karaktera, vec imaju svoje ekonomske, pa i politicke implik acije, koje, u ovom stadijumu, nisu dovoljno izucene od strane kompetentnih strucnjaka. Otuda se ovom Nacrtu mora posvetiti puna kriticka paznja". Napomena ! Ovo su clanovi (ceo imate u zapakovanom fajlu) Nacrta zakona koji regulisu oblast racunarskih programa i baza podataka, Molimo Vas da do 10. novembra 1995. godine, dostavite Vase kritike i predloge u konf. ORKA:zakoni ili mailom na micioni. Izvinjavamo Vam se zbog obimnosti teksta. !!!RACUNARSKI PROGRAMI !! I PREDMET ZAKONA Clan 1. Ovim zakonom uredjuje se pravna zastita: -autora knjizevnih, naucnih i umetnickih dela, -reproduktivnih umetnika, -proizvodjaca nosilaca zvuka, -proizvodjaca nosilaca slike, -proizvodjaca emisija -proizvodjaca baza podataka, kao i ustrojstvo i rad organizacija za kolektivno ostvarivanje autorskog i susednih prava (dalje: Organizacija). .. Clan 4. Autorsko delo je originalna duhovna tvorevina autora, koja je izrazena u odredjenoj formi. Za pojam autorskog dela nebitni su: njegova umetnicka, naucna ili druga vrednost, njegova namena, velicina, sadrzina i nacin ispoljavanja, kao i dopustenost ja vnog saopstavanja njegove sadrzine. Pod autorskim delom podrazumevaju se, narocito: ( a) jezicka dela (na primer govorna dela i dela knjizevnosti, racunarski programi), (b) zvucna dela (na primer muzicka dela), (c) vizuelna dela (na primer likovna dela, plasticna dela, dela arhitekture, filmska dela, fotografska dela, koreografska dela, kartografska dela, tehnicki planovi i skice), (d) zvucno-vizuelna dela (na primer pozorisna dela, operska dela, filmska dela), Pod filmskim delom se, u smislu ovog zakona, podrazumeva kinematografski film, televizijski film, crtani film, muzicki video-spot, reklamni film, kao i svako drugo vizuelno, odn. zvucno-vizuelno delo koje je izrazeno nizom povezanih slika kojima se s tvara utisak kretanja, bez obzira da li su slike trajno zabelezene i na kojoj su vrsti telesnog nosioca zabelezene. .. 4.3 Prava autora prema vlasniku primerka autorskog dela 4.3.1.Iscrpljenje prava .. Clan 28. Pravo autora na stavljanje u promet primeraka dela ne deluje prema onom vlasniku primerka dela, koji je taj primerak legalno pribavio od autora ili od lica koje je autor ovlastio (iscrpljenje prava). Vlasnik moze takve primerke dela slobodno dalje stavljati u promet. 4.3.2.Pravo na davanje primeraka dela u zakup pravo na naknadu za davanje primeraka dela na poslugu 4.3.2.1. Pravo na davanje primeraka dela u zakup Clan 29. Autor ima pravo da zabrani ili dozvoli vlasniku primeraka dela iz clana 28 ovog zakona davanje tih primeraka u zakup, ukoliko se vlasnik time bavi u vidu privredne delatnosti. Ukoliko autor prenese na drugo lice svoje pravo iz stava 1 ovog clana, on zadrzava pravo na ucesce u prihodu koje to lice ostvaruje davanjem u zakup primeraka autorovog dela. Autor se ne moze odreci svog prava iz stava 2 ovog clana, niti ga moze preneti na drugog. Svoje pravo iz stava 1 ovog clana autor moze ostvarivati samo preko Organizacije. Clan 30. Autor ima pravo da trazi naknadu od vlasnika primeraka dela iz clana 28 ovog zakona, za davanje tih primeraka na poslugu, ukoliko se vlasnik time bavi u vidu javne delatnosti. Svoje pravo iz stava 1 ovog clana autor moze ostvarivati samo preko Organi zacije. Primerci racunarskog programa ne mogu se davati na poslugu bez saglasnosti autora. 4.3.2.3. Izuzeci Clan 31. Izuzetno, autor nema prava predvidjena clanovima 29 i 30 ovog zakona, ukoliko je rec o: -gradjevinski realizovanim delima arhitekture; -delima primenjene umetnosti, realizovanim u vidu industrijskog ili zanatskog proizvoda; -delima koja su nastala ili su umnozena radi davanja u zakup ili na poslugu, kao iskljucivog oblika iskoriscavanja dela, ugovorenog izmedju autora i vlasnika primerka dela. .. 5.Ogranicenja autorskog prava 5.1.Suspenzija iskljucivog ovlascenja i prava na naknadu . .. Clan42. Dozvoljeno je bez dozvole autora i bez placanja autorske naknade umnozavanje primeraka objavljenog dela za privatne svrhe, odnosno svrhe licnog obrazovanja ili uzivanja. Umnozeni primerci dela iz stava 1 ovog clana ne smeju se stavljati u promet niti koristiti za bilo koji drugi oblik javnog saopstavanja dela. Odredba stava 1 ovog clana ne odnosi se na: (a) snimanje izvodjenja ili predstavljanja, (b) trodimenzionalnu realizaciju planova za dela likovne umetnosti, (c) gradjevinsku realizaciju planova za dela arhitekture, (d) pravljenje nove gradjevine po uzoru na vec postojecu gradjevinu koja je autorsko delo. Clan 42a. Ako je autorsko delo racunarski program, dozvoljeno je licu koje je u legalnom posedu primerka racunarskog programa da, u cilju sopstvenog; uobicajenog namenskog koriscenja programa, bez dozvole autora i bez placanja autorske naknade: (a) smesta program u memoriju racunara i pusta program u rad; (b)***ukoliko ugovorom nije drugacije odredjeno*** otklanja greske u programu, kao i da vrsi druge neophodne izmene u njemu; (c) nacini najvise dva rezervna primerka programa na trajnom telesnom nosiocu; (d) izvrsi dekompilaciju programa****iskljucivo*** radi pribavljanja neophodnih podataka za postizanje interoperabilnosti tog programa sa drugim, nezavisno stvorenim programom ili odredjenom racunarskom opremom, pod uslovom da taj podatak nije bio na drugi nacin dostupan. Podatak dobijen radnjom iz stava 1, tacka (d) ovog clana ne sme se saopstavati drugima ili koristiti za druge svrhe, posebno za stvaranje ili plasman drugog racunarskog programa kojim bi se povredilo autorsko pravo na prvom. Radnje iz stava 1 ovog clana moze preduzeti ovlasceno lice neposredno, ili preko drugog strucnog lica koje radi po nalogu ovlascenog lica. ***** oznaceno zvezdicama je izmenjeno na sastanku u Biblioteci grada 03.10.1995. u neposrednom razgovoru sa predlagacima zakona. 6.2.3. Autorski ugovor ... ... Clan 72. ! Autor moze uskratiti dozvolu koju je vec dao, odnosno povuci vec ustupljeno imovinskopravno ovlascenje ukoliko smatra da bi iskoriscavanje njegovog dela moglo da nanese znatnu stetu njegovom stvaralackom ili licnom ugledu, i to iz razloga koji su nastali posle zakljucenja autorskog ugovora. Autor ima obavezu da sticaocu ovlascenja naknadi nastalu stvarnu stetu. Izjava o uskracenju dozvole odnosno ovlascenja iz stava 1 ovog clana proizvodi dejstvo tek od dana kad autor polozi obezbedjenje za naknadu stete iz stava 2 ovog clana. Sticalac ovlascenja je duzan da na zahtev autora, u roku od 3 meseca od prijema izjave o uskracenju dozvole odnosno ovlascenja iz stava 1 ovog clana, saopsti autoru iznos nepokrivenih troskova koje je imao u vezi sa pripremom za iskoriscavanje autorskog dela do dana prijema obavestenja o uskracenju dozvole, odnosno ovlascenja. U slucaju da sticalac ovlascenja ne izvrsi svoju obavezu iz ovog stava, izjava o uskracenju dozvole, odnosno ovlascenja proizvodi dejstvo istekom pomenutog roka od tri mes eca. Autor se ne moze unapred odreci svog prava iz stava 1 ovog clana. ! Autor racunaraskog programa nema pravo iz stava 1 ovog clana. ! 6.2.3.4. Ugovor o delu !! Clan 89. Ugovorom o delu autor se obavezuje da za narucioca izradi autorsko delo i preda mu primerak istog, a narucilac se obavezuje da autoru plati naknadu. Autor zadrzava autorsko pravo na delu, izuzev ovlascenja na stavljanje u promet primerka koji je predat naruciocu, kao i ostalih ovlascenja koja su ugovorom ustupljena naruciocu. !!! Ukoliko je na osnovu ugovora o delu izradjen racunarski program, sva prava na iskoriscavanje tog dela smatraju se ustupljenim naruciocu bez ikakvih ogranicenja, izuzev ako samim ugovorom nije predvidjeno drugacije. !!! Clan 89a. Narucilac ima pravo da usmerava i kontrolise postupak stvaranja dela, ali ne i da time sustinski ogranicava slobodu umetnickog, strucnog ili naucnog izrazavanja autora. Clan 89b. Ukoliko jedno lice pokrene i organizuje izradu autorskog dela narucujuci od veceg broja autora njihove autorske priloge i spajajuci ih u jednu celinu (na primer enciklopedija, antologija i sl.), rec je o kolektivnom delu. Svi autori priloga u kolektivnom delu ustupaju na iskljuciv nacin i bez ikakvih ogranicenja sva svoja imovinskopravna ovlascenja licu koje je organizator izrade kolektivnog dela, izuzev ako ugovorom o delu nije odredjeno drugacije. Lice koje je organizator izrade kolektivnog dela ima pravo da objavi i da iskoriscava delo pod svojim imenom, s tim da na svakom primerku dela mora biti navedena lista autora cije autorske priloge kolektivno delo sadrzi. 6.2.3.5. Ugovor o radu !!! Clan 90. Ukoliko je autor stvorio delo izvrsavajuci svoje radne obaveze tokom trajanja radnog odnosa, poslodavac je nosilac ! iskljucivih ovlascenja na iskoriscavanje tog dela u okviru svoje registrovane delatnosti. Poslodavac ne moze imati iskljuciva imovinskopravna ovlascenja na autorskom delu posle isteka roka od 10 godina od zavrsetka dela. Ako je autorsko delo racunarski program, odredba stava 2 ovog clana se ne primenjuje. ! Clan 91. Poslodavac ima pravo da usmerava i kontrolise postupak stvaranja dela, ali ne i da time sustinski ogranicava slobodu umetnickog, strucnog ili naucnog izrazavanja autora. Clan 92. Autor se ne moze suprotstaviti izmeni dela od strane poslodavca, odnosno narucioca ako je takva izmena uobicajena ili neophodna za odredjeni nacin iskoriscavanja dela i ako se njome znatno ne ugrozavaju autorovi opravdani interesi. ... V SUDSKA ZASTITA AUTORSKOG I SUSEDNIH PRAVA 1. Gradjanskopravna zastita Clan 196. U slucaju povrede bilo kojeg od prava iz ovog zakona, autor, reproduktivni umetnik, proizvodjac nosioca zvuka, proizvodjac nosioca slike, proizvodjac emisije i proizvodjac baze podataka, odnosno njihovi pravni sledbenici mogu tuzbom protiv povredioca zahtevati: (a) utvrdjenje povrede prava; (b) prestanak daljeg vrsenja povrede prava; (c) unistenje ili preinacenje predmeta kojima je izvrsena povreda prava, ukljucujuci primerke predmeta zastite, njihovo pakovanje, matrice, negative i slicno; (d) unistenje ili preinacenje alata i opreme uz pomoc kojih su proizvedeni predmeti kojima je izvrsena povreda prava, ukoliko je to neophodno za zastitu prava tuzioca; (e) naknadu imovinske stete; (f) objavljivanje presude o trosku tuzenog. Pored prava iz stava 1 ovog clana autor, odnosno reproduktivni umetnik ima pravo na tuzbu za naknadu neimovinske stete koja se dosudjuje u srazmeri sa intenzitetom dusevne patnje koju je ovaj pretrpeo zbog povrede svog prava. Odredba stava 1, tacka (c) ovog clana ne odnosi se na: (a) gradjevinski realizovana dela arhitekture, i (b) razdvojive delove predmeta kojim je izvrsena povreda prava, ukoliko proizvodnja tih delova, i njihovo stavljanje u promet nisu protivzakoniti. Umesto zahteva iz stava 1, tacka (c), tuzilac moze zahtevati da mu povredilac prava preda predmete koji su pomenuti u toj odredbi, uz naknadu troskova njihove proizvodnje. Clan 197. !!!! Iskoriscavanje bilo kojeg predmeta zastite uz upotrebu neovlasceno umnozenih primeraka tog predmeta zastite, odnosno na osnovu neovlascene emisije, predstavlja povredu prava. U slucaju neovlascenog umnozavanja primeraka racunarskog programa, povredu prava predstavlja i posedovanje, odnosno stavljanje u promet sredstava cija je iskljuciva namena da olaksaju uklanjanje ili onesposobljavanje tehnicke zastite racunarskog programa od umnozavanja. Clan 198. Autorsko pravo i pravo reproduktivnih umetnika ne mogu biti predmet izvrsenja. Predmet izvrsenja mogu biti: (a) imovinska potrazivanja koja proizlaze iz prava iz stava 1 ovog clana; (b) originalni primerak objavljenog dela, koji je u vlasnistvu autora, odnosno njegovog naslednika, ali samo uz pristanak autora, odnosno njegovog naslednika; (c) neoriginalni primerak objavljenog dela, odnosno snimka objavljene interpretacije. Clan 199. Ukoliko nosilac prava izlozi uverljive razloge za postojanje verovatnoce da se njegovo autorsko ili susedno pravo krsi, kao i za postojanje opravdane sumnje da ce dokazi o tome biti unisteni ili da ce ih kasnije biti nemoguce pribaviti, sud moze, na njegov zahtev, pristupiti pribavljanju dokaza bez prethodnog obavestenja ili saslusanja druge strane. Pribavljanje dokaza podrazumeva pregled prostorija,knjiga, dokumenata, baza podataka i drugog, kao i zaplenu dokumenata, ispitivanje svedoka i od strane suda angazovanih strucnjaka. Na sudski nalog za pribavljanje dokaza ne postoji pravo zalbe. Strani protiv koje se dokazi prikupljaju, sudski nalog ce biti urucen u trenutku prikupljanja dokaza, ili, ako tad nije moguce, cim to postane moguce. Clan 200. Nosilac prava moze zahtevati od lica koja su na bilo koji relevantan nacin povezana sa povredom njegovog autorskog ili susednog prava (stampari, proizvodjaci, uvoznici, snabdevaci, vlasnici primeraka predmeta zastite i slicno) da mu daju obavestenja ili predaju dokumente koji su u vezi sa povredom. Obaveza iz stava 1 ovog clana ne postoji za lica koja su po zakonu izuzeta od obaveze svedocenja. Lice koje ne izvrsi svoju obavezu iz stava 1 ovog clana odogovara nosiocu prava za stetu koja iz toga proizadje. Clan 201. U slucaju spora za utvrdjenje prava izdavaca, odnosno lica koje je objavilo delo (clan 14, stav 2) sud je obavezan da obezbedi da se anonimnost autora sacuva. Clan 202. !!!! U cilju obezbedjenja dokaza ili iz drugih razloga nosioci autorskog i susednih prava mogu registrovati i deponovati primerke svojih dela i predmeta susednih prava kod Zavoda. Za registrovanje i deponovanje iz stava 1 ovog clana placa se administrativna taksa. Zavod vodi po jedan javni registar za svaku vrstu autorskih dela i predmeta susednih prava. Podaci u registru smatraju se istinitim dok se suprotno ne dokaze. ! Savesno lice koje je povredilo tudje autorsko ili susedno pravo uzdajuci se u tacnost podataka u registru, ne odgovara za naknadu stete zbog povrede tog prava. Registracija i deponovanje primeraka autorskih dela i predmeta susednih prava ni na koji nacin ne utice na nastanak i trajanje prava koja su utvrdjena ovim zakonom. !!!!BAZE PODATAKA!!!! I PREDMET ZAKONA Clan 1. Ovim zakonom uredjuje se pravna zastita: - autora knjizevnih, naucnih i umetnickih dela, - reproduktivnih umetnika, - proizvodjaca nosilaca zvuka, - proizvodjaca nosilaca slike, - proizvodjaca emisija - proizvodjaca baza podataka, kao i ustrojstvo i rad organizacija za kolektivno ostvarivanje autorskog i susednih prava (dalje: Organizacija). 5. Pravo proizvodjaca baze podataka 5.1. Ustanovljenje prava Clan 157. Za svoju bazu podataka, proizvodjac baze podataka ima pravo na zastitu svojih imovinskih interesa u skladu sa ovim zakonom. 5.2. Baza podataka Clan 158. Baza podataka je skup odabranih i sistematizovanih podataka koji su zabelezeni na telesnom nosiocu elektricnih, elektromagnetnih, optickih ili drugih signala, koji su dostupni javnosti putem elektronskih uredjaja kao sto su racunar, citac optickog di ska i sl. 5.3. Proizvodjac baze podataka Clan 159. Proizvodjac baze podataka je pravno ili fizicko lice koje je, u svojstvu privrednog subjekta, nacinilo bazu podataka. 5.4. Sadrzina prava Clan 160. Proizvodjac baze podataka ima iskljucivo pravo da umnozava bazu podataka i da tako umnozene primerke stavlja u promet. Pojam umnozavanja iz stava 1 ovog clana obuhvata i znacenje clana 21, stav 3 ovog zakona, kao i pristup bazi podataka putem racunara, radi koriscenja baze. Odredbe o iscrpljenju autorskog prava primenjuju se shodno i na pravo proizvodjaca baze podataka. Proizvodjac baze podataka ima iskljucivo pravo da zabrani ili dozvoli vlasniku primeraka baze podataka davanje tih primeraka u zakup, ukoliko se vlasnik time bavi u vidu privredne delatnosti. Svoje pravo iz stava 4 ovog clana proizvodjac baze podataka moze ostvarivati samo preko Organizacije. Clan 161. Proizvodjac baze podataka ima iskljucivo pravo na emitovanje svoje baze podataka. Clan 162. Proizvodjac baze podataka ima iskljucivo pravo na javno saopstavanje svoje baze podataka sa telesnog nosioca na kojem je baza zabelezena. 5.5. Ogranicenja prava Clan 163. Pravo proizvodjaca baze podataka je ograniceno shodnom primenom odredbi o ogranicenju autorskog prava. 5.6. Prenos prava Clan 164. Pravo proizvodjaca baze podataka je prenosivo. 5. 7. Trajanje prava Clan 165. Pravo proizvodjaca baze podataka traje 20 godina od nastanka baze podataka. U pogledu nacina racunanja roka zastite, shodno se primenjuje odredba clana 98 ovog zakona. 5.8. Personalni statut Clan 166. Proizvodjac baze podataka, koji je drzavljanin SR Jugoslavije, odnosno koji ima sediste u SR Jugoslaviji ima prava na osnovu ovog zakona za sve svoje baze podataka. Clan 167. Proizvodjac baze podataka, koji je stranac, odnosno ima sediste izvan SR Jugoslavije, ima prava na osnovu: (a) efektivnog materijalnog reciprociteta izmedju SR Jugoslavije i zemlje ciji je on pripadnik, odnosno zemlje u kojoj ima sediste, ili (b) dvostrane ili visestrane medjunarodne konvencije ciji je clan SR Jugoslavija. Postojanje efektivnog reciprociteta mora biti utvrdjeno aktom Saveznog ministarstva pravde. Pozdrav B)
zakoni.29 vlad,
Idemo dalje: > Clan 28. > 4.3.2.Pravo na davanje primeraka dela u zakup > pravo na naknadu za davanje primeraka dela na > poslugu O pravu na zakup, poslugu i ostala privremena otudjivanja ne moze se govoriti bez precizne definicije "primerka" racunarskog dela i ogranicenja prava vlasnika na kopiranje. Treba imati u vidu da je kopiranje racunarskog dela po pravilu "maciji kasalj" i za relativno neuke korisnike i da za takvu operaciju nisu potrebna skoro nikakva dodatna ulaganja u hardver. Treba precizirati kako, gde, pod kojim uslovima i u koliko primeraka vlasnik ima pravo da koristi i instalira racunarsko delo. Uobicajena je praksa da se "site licence" (pravo instalacije na strogo odredjeni broj racunara) posebno placa i regulise. Pri kupovini se podrazumeva iskljucivo jedan primerak uz pravo na pravljenje rezervne kopije. Program se moze u direktno upotrebljivom stanju nalaziti instaliran samo na onoliko racunara za koliko je placeno. Arhivirani programi se bez odredjenih predradnji (instalacije, dearhiviranja, presnimavanja na HD) ne mogu uopste ili ne mogu efikasno koristiti. U slucaju potrebe za "seobom" programa na drugi racunar to se mora izvesti tako da *ni u jednom trenutku* ne bude prekoracen odredjeni broj racunara sa kompletnom i funkcionalnom instalacijom. Da ne bi bilo da samo guram stvar u prilog autora: Autor je duzan da kupca/korisnika pri kupovini obavesti o svim njemu znanim hardverskim i softverskim ogranicenjima i zahtevima dela. Sve sto je delo autora a na bilo koji nacin ogranicava (vremenski, hardverski, softverski...) upotrebljivost dela pri kupovini ili kasnije mora biti poznato kupcu/korisniku pre kupovine. Ovo se naravno ne odnosi na sam mehanizam zastite vec na pojavne oblike (blokiranja, otkazivanja, poruke o isteku licence, potreba za hardlock-om, otkazivanje usled promene konfiguracije na kojoj program radi...). > 4.3.2.1. Pravo na davanje primeraka dela u zakup > > Clan 29. > Autor ima pravo da zabrani ili dozvoli vlasniku > primeraka dela iz clana 28 ovog zakona davanje tih > primeraka u zakup, ukoliko se vlasnik time bavi u > vidu privredne delatnosti. Autor moze samo izricito da dozvoli davanje u zakup, zabrana davanja u zakup treba da se podrazumeva. > 6.2.3.5. Ugovor o radu !!! > > Clan 90. > Ukoliko je autor stvorio delo izvrsavajuci svoje > radne obaveze tokom trajanja radnog odnosa, > poslodavac je nosilac ! iskljucivih ovlascenja na > iskoriscavanje tog dela u okviru svoje > registrovane delatnosti. Ovo mi se dopada, narocito poslednjih nekoliko reci. > Clan 199. I ovaj clan mi u celini deluje posteno "odradjen". > 5.2. Baza podataka Opet ovaj "pojam". A definicija: > Clan 158. > Baza podataka je skup odabranih i sistematizovanih > podataka koji su zabelezeni na telesnom nosiocu Ovim se pojam autorskog dela iz ove oblasti kriticno suzava i zamagljuje. Uzmimo kao primer neki Off Line Reader. Sam program nije baza podataka, cak ni po ovakvoj "definiciji". Podaci kojima takav program barata odgovaraju definiciji, ali nisu delo autora programa cija prava treba da budu zasticena. Ispada da sam ja kao korisnik SOR-a ovim zakonom bolje zasticen od autora istog. > 5.3. Proizvodjac baze podataka > Clan 159. > Proizvodjac baze podataka je pravno ili fizicko > lice koje je, u svojstvu privrednog subjekta, > nacinilo bazu podataka. Nacinilo program koji podatke obradjuje, podatke kojima program barata ili unelo/sakupilo podatke??? Opet isto kao gore. E, ja se brate umorih. I dalje se svuda ponavlja "baza podataka" i njen "autor", a ja mislim da nema smisla dajle da citam i komentarisem dok se to ne ispravi/promeni.
zakoni.30 micioni,
Molim Vas, da imate razumevanje sto je ovaj tekst dostaaaa velik. Ovo su samo inserti iz Obrazlozenja prednacrta zakona Dr. Slobodana M. Markovica IZ OBRAZLOZENJA SVE STO SE ODNOSI NA RACUNARSKE PROGRAME !! Skracenice: ZAP - Zakon o autorskom pravu (Sl.l.SFRJ 19/78; 24/86; 21/90); WIPO - Svetska organizacija za intelektualnu svojinu u Zenevi; BK - Bernska konvencija o zastiti knjizevnih i umetnickih dela; UK - Univerzalna konvencija o autorskom pravu; RK - Rimska konvencija o zastiti umetnika izvodjaca, proizvodjaca fonograma i radio-difuznih ustanova; ZZK - Zenevska konvencija o zastiti proizvodjaca fonograma od nedozvoljenog umnozavanja njihovih fonograma; ZOO - Zakon o obligacionim odnosima SR Jugoslavije; GATT - Sporazum o trgovinskim aspektima prava intelektualne svojine, ukljucujuci trgovinu krivotvorenom robom (deo finalnog akta Opsteg sporazuma o trgovini i carinama, izradjen u tzv. Urugvajskoj rundi pregovora GATT-a); Smernice EZ1 - Smernice Saveta Komisije EZ-a o pravnoj zastiti racunarskih programa; Smernice EZ2 Smernice Saveta Komisije EZ-a o pravu iznajmljivanja, davanja na poslugu, i nekim drugim pravima u vezi sa autorskim pravom; 2. Autorsko delo Clan 4. Sasvim precizne zakonske definicije autorskog dela nisu uobicajene u uporednom pravu, mada u doktrini uglavnom nema spora oko osnovnih elemenata te definicije. Definiciju koja je data u ovom clanu, i koja spada u sadrzajnije definicije, karakterise: - Odsustvo pozivanja na "dela knjizevnosti, nauke i umetnosti" kao prevazidjenu tradicionalisticku formulu; razlog izbegavanja te formule je njen vrednosni karakter, koji je nespojiv sa autorskim pravom (sta je knjizevnost? sta je umetnost? sta je nauka?). - Autorsko delo je duhovna tvorevina (sadrzaj svesti), za razliku od tvorevina materijalnog sveta. Zbog toga je autorsko pravo deo prava intelektualne svojine. - Autorsko delo mora biti tvorevina autora, sto znaci coveka, a ne masine ili zivotinje. - Autorsko delo mora imati odredjenu formu. Pod formom autorskog dela podrazumeva se, u prvom redu, forma koja se odnosi na nematerijalni znacenjski kd informacije koja cini sadrzinu dela (dakle, raspored i medjusobne odnose nosilaca znacenja), a tek zatim spoljna materijalizacija sadrzine dela, opaziva za ljudska cula. Forma mora biti odredjena i postojana da bi bio obezbedjen identitet dela. - Originalnost je jedini vrednosni elemenat definicije autorskog dela. Delo autora se stiti zato sto je originalno. Pojam originalnosti je jedan od najkontroverznijih pojmova autorskog prava, i nijedan zakon se ne upusta u njegovo definisanje. Ostavljeno je sudskoj praksi da, u naslonu na autorskopravnu doktrinu, taj pojam oblikuje i tumaci u skladu sa principom evolutivnog tumacenja prava. Stav 2 izricito oslobadja pojam autorskog dela od bilo kakvog vrednosnog suda vezanog za kulturoloske kriterijume nauke ili umetnosti. Uz to, nabrojane su i formalne karakteristike dela koje nemaju uticaj na kvalifikaciju dela kao autorskog dela. Nacin ispoljavanja (tzv. spoljna forma) nije bitan ni za jednu vrstu autorskih dela, pa ni za pantomimska i koreografska dela, koja su po ZAP-u morala biti ispoljena u telesnoj formi. Za takav poseban uslov zast ite ovih dela ne postoji ni jedan specifican opravdani razlog. Konacno, autorskopravni status dela neutralan je u odnosu na eventualnu protivzakonitost javnog saopstavanja sadrzine dela.U stavu 2 su, primera radi, navedene vrste autorskih dela. Za razliku od ZAP-a, gde su vrste autorskih dela nasumice redjane, ovde je ucinjen pokusaj da se sistematizacija i klasifikacija tipova autorskih dela izradi tako da, na osnovu istog kriterijuma, obuhvati sve moguce vrste dela. Za kriterijum tipologije je uzeta vrsta dominantnog drustveno priznatog kda u kojem se delo izvorno oblikuje: jezik, zvuk, slika. Tako su dobijena 4 tipa autorskih dela, ukljucujuci i mesovit tip dela koji pociva istovremeno na zvuku i slici. Svakako da ni ova tipologija nije savrsena, jer se posebnom statusu jezickih dela moze uputiti odredjena kritika. !!!! Vredi zapaziti da su racunarski programi podvedeni pod jezicka dela. To odgovara semantickoj prirodi ove vrste dela, i u skladu je sa clanom 10, stav 1 GATT-a, i clanom 1, stav 2 Smernice EZ1. Naravno, ovakvom tipologijom i sistematizacijom vrsta dela nije ucinjeno izlisnim da se na drugim mestima u Zakonu, zavisno od potrebe, tipovi autorskih dela odredjuju i prema nekim uzim kriterijumima koji imaju relevantnost u datom specificnom slucaju (npr. dela slikarstva, dela skupture i sl.) Prodor elektronske tehnologije u zvucno-vizuelne medije aktualizovao je pitanje definicije filmskog dela (koje je, tradicionalno, bilo povezano sa celuloidnom trakom). Savremeno autorsko pravo upodobljava tzv. televizijsko delo (bez obzira da li je zabelezeno na materijalni nosilac i koja je priroda tog nosioca) filmskom delu, vodeci pri tom racuna o tome da se pravila koja vaze za kinematografski film moraju prilagoditi potrebama zastite televizijskog filma. Iz tih razloga je u poslednjem stavu data savremena autorskopravna definicija filmskog dela. 4.2.1. Ovlascenja na iskoriscavanje dela u telesnoj formi Clan 21. Svako belezenje autorskog dela na telesni nosilac (papir, magnetnu traku, vinilni disk i dr.) jeste radnja umnozavanja dela, a rezultat te radnje jeste nastanak jednog ili vise primeraka dela. Radi priblizenja terminologije kolokvijalnom govoru, Zakon pominje, jasnoce radi, i pojam snimanja kao uzi od pojma umnozavanja. Pojam snimanja se odnosi na cin prvog belezenja zvucnih, vizuelnih i zvucno-vizuelnih dela na telesni nosilac. !!!!!! U skladu sa Smernicom EZ1 (cl.4, tac.a) precizirano je da se pod pojmom umnozavanja racunarskih programa podrazumeva i "ucitavanje" programa u racunar, kao i rad programa na racunaru, jer se u tehnickoj osnovi tih procesa nalazi prolazno i kratkotrajno belezenje programa u memoriju racunara. Time nije ucinjen nikakav poseban presedan u pogledu racunarskih programa, jer trajnost, kvalitet i tehnika umnozavanja dela ni inace nisu od uticaja na autorskopravni pojam umnozavanja. 4.3.2.2.Pravo na naknadu za davanje primeraka dela na poslugu Clan 30. Ovom odredbom se takodje uvodi novo imovinskopravno ovlascenje autora. Naime, pored davanja primeraka dela u zakup, postoji i radnja davanja dela na poslugu, kojom se bave narocito drzavne i javne institucije kao sto su biblioteke, javne fonoteke i videoteke. Ovaj posao, mada, sam za sebe ne donosi profit svom izvrsiocu (jer nema teretni karakter), negativno se odrazava na materijalne interese autora jer, kao i davanje primeraka dela u zakup, smanjuje trziste za kupovinu primeraka autorskih dela. Imajuci u vidu te okolnosti, subjektivno pravo, koje se uvodi ovom odredbom, nije iskljucive (apsolutne) prirode kao prethodno pravo, vec je relativne (obligacione) prirode, i svodi se samo na zahtev na placanje naknade. Ovo pravo postoji samo prema licima koja se davanjem primeraka dela na poslugu bave kao javnom delatnoscu, sto iskljucuje iz kruga mogucih autorovih duznika sva lica koja po privatnoj liniji, povremeno i usput daju nekome na poslugu svoj primerak dela. Iako je u Smernici EZ2 (cl.2) sugerisano da se ovo pravo oblikuje kao iskljucivo pravo, cl.4 istog dokumeta daje mogucnost da se ono, izuzetno, oblikuje i kao relativno pravo, ukoliko ravnoteza javnog i privatnog interesa, u konkretnim okolnostima jedne zemlje, to nalaze. Postojanje ovog prava ce opteretiti pre svega biblioteke i slicne javne kulturne institucije. Odredjivanje velicine tog opterecenja je pravnopoliticko i kulturno pitanje, na koje se odgovor mora traziti u okviru nasih realnih ekonomskih i kulturnih prilika. Ovo pravo je moguce ostvariti samo preko Organizacije. 4.3.2.3. Izuzeci ^Clan 31. Ovim clanom se primerci odredjenih kategorija autorskih dela izuzimaju od primene odredbi o pravu autora na davanje primeraka dela u zakup, odn. na poslugu.Ti izuzeci su opravdani vecinom iz pragmaticnih razloga. !!!!! Izuzetak je odredba u vezi sa primercima racunarskih programa, koja je zasnovana pretezno na kulturno- obrazovnim razlozima. Sadrzina ovog clana je inspirisana odredbama cl.2, st.2 Smernice EZ2, cl.5, st.2 Smernice EZ1 5.1. Suspenzija iskljucivog ovlascenja i prava na naknadu Prethodni komentar tacke: Sledi niz odredbi kojima se uredjuju situacije u kojima za odredjene oblike iskoriscavanja odredjenih vrsta dela nije potrebno prethodno pribaviti dozvolu od autora, odn. njegovog pravnog sledbenika, niti mu platiti bilo kakvu naknadu. Ta vrsta ograncenja autorskog prava postoji u javnom interesu. ^Clan 42. Umnozavanje dela radi sopstvenog usavrsavanja ili drugih privatnih razloga je u svim nacionalnim zakonodavstvima izuzeto od delovanja autorskog prava. Jasno je po sebi da stavljanje tako umnozenih primeraka dela u promet, odn. drugi oblici javnog saopstavanja dela uz pomoc tih primeraka izlaze izvan okvira privatne upotrebe, te se suspenzija ne odnosi na te slucajeve. Novinu u odnosu na ZAP cini nabrajanje izuzetaka od ove suspenzije: Prvo, suspenzija se ne odnosi na snimanje izvodjenja (npr. koncerta) ili predstavljanja (npr. pozorisne predstave) dela. Razlog tome je sto su interesi autora u vezi sa radnjom snimanja suvise znacajni, a i mogucnost zloupotrebe takvih snimaka je velika. Drugo, suspenzija se ne odnosi na pravljenje gradjevine na osnovu arhitektonskih planova , kao ni na pravljenje skulptorskog dela na osnovu planova i skica za to delo (iako je u pitanju specificna vrsta umnozavanja arhitektonskog, odn. likovnog dela). Razlog tome je sto je taj oblik iskoriscavanja arhitektonskog, odn. likovnog dela najvazniji, a cesto i jedini, te je nepravicno prema autoru da taj oblik iskoriscavanja dela bude konzumiran suspenzijom. Konacno, suspenzija se ne odnosi ni na slucajeve kopiranja gradjevina kao dela arhitekture, iz razloga koji su analogni onima iz prethodnog slucaja. Tu se misli na pravljenje nove gradjevine po uzoru na vec postojecu gradjevinu koja je autorsko delo. !!!!! Clan 42a. Ova odredba odrazava specificnosti svrsishodnog koriscenja racunarskog programa. Da nema ogranicenja autorskog prava na racunarskom programu, koja su predvidjena u ovoj odredbi, osnovne radnje koje legalni pribavilac racunarskog programa obavlja sa njim zadirale bi u iskljuciva autorskopravna ovlascenja autora, odnosno nosioca autorskog prava na tom programu. U tom slucaju, svrsishodno koriscenje racunarskog programa moralo bi se legalizovati uz pomoc pravne konstrukcije po kojoj je nabavka primerka racunarskog programa pracena izricitom ili implicitnom licencom za odredjene oblike koriscenja tog programa (u nedostatku pravno ekonomicnijeg resenja, ovome pribegava pravna praksa u jednom broju zemalja). Ovom odredbom, koja je inspirisana dokumentom EZ1, iz redovnog rezima autorskopravne zastite za racunarske programe izuzimaju se odredjene radnje, koje korisnik moze vrsiti slobodno. Clan 47. Razlog za postojanje ove suspenzije je cisto pragmaticne prirode, i uvazava opravdan interes onih krugova koji izlazu ili prodaju uredjaje kao sto su radio i tv aparati, racunari, gramofoni, magnetofoni, video-rekorderi i sl, da to nesmetano cine, ne vredjajuci autorska prava. Uslov za mogucnost koriscenja ove suspenzije je logican: snimci koji su napravljeni u toku dana radi probe ili demonstracije uredjaja moraju odmah biti brisani. 6.2.3.4. Ugovor o delu Clan 89. Ova odredba u osnovi odgovara odredbi cl. 24 ZAP-a. Clan 89a. Ova odredba je pretezno programskog karaktera, i ima za cilj da podseti da je autorsko stvaralastvo slobodno, cak i kad se odvija u okvirima ugovora o delu. Drugim recima, autorsko delo, kao predmet narudzbe, razlikuje se od drugih predmeta narudzbe po tome sto je ono emanacija autorove individualnosti, i sto ono upravo zbog toga uziva zakonsku zastitu. Clan 89b. Ova odredba uredjuje pitanje tzv. kolektivnih dela, podvodeci ih pod kategoriju dela koja su izradjena po narudzbi. Po svojoj sadrzini, ova odreddba u osnovi odgovara odredbi cl. 25 ZAP-a. 6.2.3.5. Ugovor o radu Clan 90. U pogledu autorskih dela koja su stvorena na osnovu ugovora o radu, Zakon cini znacajnu deregulaciju u odnosu na ZAP, sto je sasvim u skladu sa promenom drustveno-ekonomskog sistema u nasoj zemlji. Tako, prava i obaveze autora, odnosno poslodavca dolaze pod opsti rezim ugovornog prava. U nedostatku ugovornih odredbi kojima se uredjuju prava na iskoriscavanje dela, Zakon je predvideo ustupanje iskljucivih imovinskopravnih ovlascenja poslodavcu, odn. naruciocu dela, ali samo za one oblike iskoriscavanja za koja je poslodavac, odn. narucilac dela registrovan kao privredni subjekt. Time ova odredba donekle korespondira sa odredbom cl.21, st.1 ZAP-a. Zakon imperativno propisuje da trajanje poslodavcevog, odn. naruciocevog iskljucivog imovinskopravnog ovlascenja ne moze biti duze od 10 godina od zavrsetka dela. To znaci da, zavisno od ugovornih odredbi, posle 10 godina od zavrsetka dela, pravo na iskoriscavanje dela moze imati samo autor, ali moguce je i da poslodavac, odn. narucilac zadrzi neiskljuciv pravo iskoriscavanja dela. Tim vremenskim ogranicenjem je nacinjen ustupak opravdanom autorovom interesu da moze i sam da iskoriscava svoje delo. !! Konacno, za racunarske programe ne vazi to ogranicenje, sto je u skladu sa cl.2, st.2 Smernice EZ1. Drugim recima, ako ugovor ne propisuje nista drugo, poslodavac, odn. narucilac programa moze trajno zadrzati iskljucivo pravo iskoriscavanja programa. Clan 91. Vidi obrazlozenje clana 89a. Clan 92. Zakon ogranicava autoru vrsenje njegovog licnopravnog ovlascenja na izmenu dela koje je stvoreno na osnovu ugovora o radu. Naime, ukoliko iskoriscavanje dela od strane poslodavca podorazumeva preduzimanje izvesnih modifikacija dela, koje su uobicajene ili neophodne za taj oblik iskoriscavanja, autor ne moze spreciti takve modifikacije, jer bi time osujetio vrsenje imovinskopravnih ovlascenja poslodavca. Naravno, poslodavac ne sme zloupotrebljavati svoje pravo na izmenu dela, jer, u tom slucaju, pomenuto ogranicenje ne vazi. 7. Trajanje autorskog prava Clan 93. Kao pravilo, Zakon predvidja da subjektivno autorsko pravo traje 70 godina post mortem auctoris. S jedne strane, zapaza se produzavanje zastite za 20 godina u odnosu na ZAP, sto je u skladu sa savremenim tendencijama u uporednom pravu. S druge strane, sto je jos vaznije, Zakon polazi od toga da celo subjektivno autorsko pravo prestaje sa istekom propisanog roka trajanja. Naime, za razliku od ZAP-a, napusta se koncepcija o vecnom trajanju licnopravnih ovlascenja, koja, iako donekle ima svoje doktrinarno uporiste, predstavlja u sustini jednu vestacku pravnu konstrukciju. Naime, po isteku 70 godina od autorove smrti, njegovi naslednici u drugoj ili trecoj generaciji su vec toliko daleko od licnosti autora, da vrsenje licnopravnih vlascenja (bez pratecih imovinskih interesa) za njih predstavlja teret, a ne pravo. Takodje, posle dve - tri generacije, broj, odn. krug naslednika autora je vec toliko veliki, odn. dufuzan da prakticno nije ni moguce ustanoviti titulara prava vrsenj a licnopravnih ovlascenja. Iz tih razloga vec i sam ZAP (cl. 81, st. 2) predvidja da po prestanku imovinskih autorskopravnih ovlascenja, pravo na vrsenje licnopravnih ovlascenja prelazi na akademiju nauka i organizacije autora. Medjutim, kako proizil azi iz prakticnog iskustva, akademiji nauka i organizacijama autora nije potreban autorskopravni osnov za intervenisanje u cilju zastite integriteta dela i uspomene na njegovog autora, jer one se ne rukovode autorskopravnim kriterijumima prilikom od luke da traze sudsku zastitu. (Dalje vidi odredbu clana 99 Zakona). Kod koautorskog dela se rok trajanja, po ustaljenom pravilu, racuna od smrti koautora koji je poslednji umro. !! BAZE PODATAKA !!! 5. Pravo proizvodjaca baze podataka 5.1. Ustanovljenje prava Clan 157. Ovo je novo susedno pravo, ne samo kod nas, vec i u medjunarodnim okvirima. Medjunarodnopravni akt koji propisuje obavezu pruzanja zastite proizvodjacima baza podataka je GATT (cl.10), s tim da se to pitanje intenzivno izucava vec nekoliko godina una zad. Pravo je samo imovinskog karaktera, i njegov cilj nije da zastiti intelektualno stvaralastvo, vec investiciju u stvaranje nematerijalne tvorevine kao sto je baza podataka. 5.2. Baza podataka Clan 158. Baza podataka, u smislu ovog Zakona, jeste samo onaj skup podataka koji je zabelezen na elektronskom mediju i koji je dostupan javnosti putem elektronskih uredjaja. Time su iz zastite izuzete sve druge kompilacije sistematizovanih podataka u vidu knj iga, mikrofilmova, kartoteka i sl. Predmet zastite je razlicit od samih podataka koji cine bazu, kao i od telesnih nosilaca baze podataka. Priroda podataka koje cine bazu moze biti razlicita: od bibliografskih podataka, preko celih ili samo izvoda autorskih dela, do raznih imenika, adresara i sl. 5.3. Proizvodjac baze podataka Clan 159. Privredni subjekt koji je nacinio bazu podataka je izvorni nosilac zastite. Dakle, zastita se ne nadovezuje na individualni ljudski cin stvaranja baze podataka, vec na privrednu delatnost stvaranja baze podataka. 5.4. Sadrzina prava Clan 160 - 162. Iskljuciva prava proizvodjaca baze podataka su na: - umnozavanje baze podataka; - stavljanje u promet primeraka baze podataka; - davanje u zakup primeraka baze podataka; - emitovanje baze podataka; - javno saopstavanje baze podataka sa telesnog nosioca na kojem je baza zabelezena. Imajuci u vidu da je danas sve aktualniji oblik koriscenja baze podataka preko racunara, razumljivo je da je pojam umnozavanja prosiren sa onog uobicajenog i na onaj koji je definisan za potrebe zastite racunarskog programa kao autorskog dela. Konkretno, stupanje u kontakt sa elektronskom bazom podataka putem racunara, pr edstavlja vec oblik iskoriscavanja baze, jer tom prilikom dolazi do zapisivanja podataka u memoriji racunara, odn. pojavljivanja podataka na ekranu racunara, sto su sve oblici umnozavanja. 5.5. Ogranicenja prava Clan 163. Opsta zapazanja o ogranicenjima susednih prava, koja vaze i za pravo proizvodjaca baze podataka, vidi u komentaru clana 117 ovog Zakona. 5.6. Prenos prava Clan 164. Buduci da je samo imovinske, a ne i licnopravne prirode, pravo proizvodjaca baze podataka je prenosivo bez ogranicenja. 5.7. Trajanje prava Clan 165. Praktican problem u vezi sa utvrdjivanjem roka trajanja ovog prava jeste sto se elektronske baze podataka stalno azuriraju, tako da se ne moze utvrditi jedan datum kao datum nastanka ili objavljivanja baze podataka. Ipak, da se ne bi doslo do paradoksalne situacije da baze podataka po Zakonu uzivaju neograniceno dugu zastitu, predvidjeno je da taj rok iznosi 20 godina od objavljivanja baze. Ogranicenje roka zastite ima svog smisla kod baza podataka koje su zabelezene i izdate na telesnom nosiocu (npr. magnetnoj disketi, optickom disku). Bez obzira na stalno azuriranje, konkretno izdanje baze podataka ima odrediv rok zastite. 4.8. Personalni statut Clan 166 - 167. Osnovni ekonomski i pravnopoliticki problem uvodjenja prava proizvodjaca baza podataka u nase pravo, tice se statusa stranih proizvodjaca. Buduci da je To pitanje od znacaja za sva susedna prava, vidi komentar clana 122 ovog Zakona.
zakoni.31 micioni,
Nastavak obrazlozenja... IV OSTVARIVANJE AUTORSKOG I SUSEDNIH PRAVA 1. Gradjanskopravna zastita Clan 168. Jedna od specificnosti ostvarivanja autorskog i susednih prava jeste mogucnost njihovog kolektivnog ostvarivanja. Za razliku od ZAP-a, koji takodje implicitno dozvoljava kolektivno ostvarivanje prava, u ovoj odredbi Zakona se ta cinjenica jasno istice. 1. Indivudualno ostvarivanje Clan 169. Kod individualnog ostvarivanja autorskog i susednih prava nema nikakvih posebnosti: pravo se moze vrsiti licno ili preko zastupnika. U tom smislu, Zakon jednako tretira fizicka i pravna lica koja se bave zastupanjem u oblasti ostvarivanja i zastite autorskog i susednih prava. Odnos zastupanja karakterise postojanje punomocja i rad zastupnika u ime i za racun vlastodavca. 2. Kolektivno ostvarivanje Prethodni komentar tacke: Buduci da se ova materija u nasoj zemlji prvi put uredjuje zakonom, neophodno je da se izlozi nesto siri okvir problematike u vezi s tim. Da bi se razumela neophodnost postojanja Organizacija uredjenih na nacin predvidjen Zakonom, moraju se razumeti neki prakticni detalji u vezi sa ostvarivanjem autorskog i susednih prava. (Uvod koji sledi preuzet je iz knjige Markovic, S.: Osnovi autorskog prava i susednih prava, Beograd, 1992, str. 102-105). Subjekt prava realizuje svoje pravo kad vrsi ovlascenja koja proizilaze iz tog prava, ukljucujuci i raspolaganje tim ovlascenjima. U prirodi je subjektivnih privatnih prava da se realizuju individualno, tj. svako za sebe. Medjutim, kad je rec o subjektivnom autorskom i susednom pravu, postoje izvesni razlozi koji bitno otezavaju, ili cak onemogucuju individualnu realizaciju prava. Ti razlozi se mogu smatrati rezultatom spleta nekih pravnih i faktickih okolnosti koje ce biti blize objasnjene. (a) Pravne okolnosti Kao sto se iz Zakona moze videti, imovinski aspekt subjektivnog autorskog ili susednog prava sastoji se od dve vrste ovlascenja: (a) iskljucivih ovlascenja na iskoriscavanje predmeta zastite (imovinski aspekt subjektivnog autorskog ili susednog prava u uzem smislu), i (b) ovlascenja na potrazivanje naknade za odredjene oblike iskoriscavanja predmeta zastite (bez obzira da li je to ovlascenje, u konkretnom slucaju, rezultat zakonske licence ili predstavlja sadrzinu posebnog prava na naknadu). U svim slucajevima kada je iskoriscavanje predmeta zastite vezano samo za placanje naknade nosiocu prava (a ne i za trazenje njegove dozvole) korisnik predmeta zastite je lisen obaveze da unapred stupi u neposredan kontakt sa nosiocem prava. To dovodi do toga da nosilac prava ni ne zna da li se njegovo delo iskoriscava i ko su njegovi duznici. U realizaciji svog prava na naknadu, on je, prakticno, prepusten savesnosti svojih duznika. Nenaplacena potrazivanja nosioca prava od onih pojedinacnih duznika za koje on ne zna, zastarevaju po proteku zakonskog roka zastarevanja te vrste zakonskih obligacija, cime nosilac prava zauvek gubi mogucnost da svoje prav o realizuje prinudnim putem. Dakle, samo postojanje relativno brojnih, zakonom predvidjenih situacija u kojima nosilac prava nema iskljucivo ovlascenje na iskoriscavanje predmeta zastite, vec ima samo ovlascenje na naknadu, kao i izvesna tendencija u uporednom pravu da se krug te vrste ovlascenja prosiruje na racun iskljucivih imovinskopravnih ovlasc enja, bitno otezavaju individualnu realizaciju subjektivnog autorskog i susednih prava. (b) Fakticke okolnosti Teskoce ili nemogucnost individualne realizacije subjektivnog autorskog ili susednog prava cesto je povezana sa faktickom prirodom predmeta zastite i tehnickim mogucnostima njegovog iskoriscavanja. U autorskom pravu, najveci problemi te vrste postoje u vezi sa iskoriscavanjem muzickih dela, ali i drugih vrsta dela koja se pretezno iskoriscavaju u bestelesnoj formi. U susednom pravu situacija je analogna: svuda gde je predmet zastite podlozan be stelesnom iskoriscavanju, javljaju se problemi individualne realizacije prava. Na primer, izvodjenje je oblik iskoriscavanja muzickih dela, za koji je potrebno pribaviti dozvolu autora. Autor, medjutim, nema mogucnost pouzdanog uvida u to kada i na kojim se sve mestima (koncertne dvorane, lokali za ples, priredbe, kafane, barov i) njegovo delo izvodi. Buduci da je mogucnost neovlascenog izvodjenja njegovog dela, bez njegovog znanja, velika, autor ne moze efikasno realizovati svoje pravo. Znatno drugacija situacija je, medjutim, sa iskoriscavanjem tzv. scenskih dela putem pr stavljanja. Naime, priprema i predstavljanje operskih, baletskih, pozorisnih dela ima, po prirodi stvari, odredjen publicitet u kulturnim krugovima, koji smanjuje mogucnost neovlascenog predstavljanja dela bez autorovog znanja. U tom pogledu, individ ualna realizacija iskljucivog ovlascenja na predstavljanje dela je laksa nego realizacija iskljucivog ovlascenja na izvodjenje dela. Svi oblici tzv. sekundarnog iskoriscavanja autorskih dela koja su zabelezena i umnozena na telesnom nosiocu, takodje fakticki izmicu kontroli autora. Primera radi, saopstavanje javnosti autorskih dela uz pomoc nosioca zvuka i slike je oblik sekundarn og iskoriscavanja dela, koji se masovno odvija na bezbrojnim mestima (hoteli, ugostiteljske radnje, diskoteke, cekaonice, robne kuce, sredstva javnog prevoza itd). Iako ovaj oblik iskoriscavanja podleze obavezi dobijanja dozvole od autora, prakticno je nemoguce da se efikasno stane na put neovlascenom javnom saopstavanju dela putem nosioca vuka i slike, jer nosilac prava nema tehnicke i organizacione mogucnosti da to sprovede. Slican je slucaj i sa ovlascenjem autora na emitovanje dela i javno saopstavanje dela koja se emituju. Naime, zbog masovnosti ovih oblika iskoriscavanja dela, autor ne moze da ih kontrolise. Analogna situacija postoji i kod susednih prava. Na primer, reproduktivni umetnik je u nezavidnom polozaju u pogledu mogucnosti efikasne individualne realizacije svojih ovlascenja na emitovanje i javno saopstavanje njegovog izvodjenja ili predstavljanja putem nosioca zvuka i slike. Bitno je, medjutim, da u svim navedenim primerima, fakticki problemi ne postoje samo na strani nosioca prava. Ti problemi postoje i na strani korisnika predmeta zastite. Tako, na primer, jedna radio stanica koja bi htelal da pribavi dozvole od autora li izvodjaca za sva emitovanja svih muzickih dela koja se pojavljuju u programu, ne moze to uciniti iz organizaciono-tehnickih razloga: broj autorskih dela, odn. izvodjenja koja ta stanica emituje u svom programu suvise je veliki. Izlozene teskoce ili nemogucnost individualne realizacije nekih ovlascenja iz subjektivnog autorskog i susednog prava cine neophodnim postojanje organizacija za kolektivnu realizaciju tih subjektivnih prava. Rec je o organizacijama koje imaju pravne instrumente, ali i organizaciono-tehnicke mogucnosti zahvaljujuci kojima su u stanju da zadovolje dva osnovna cilja: (a) da nosiocima autorskog ili susednog prava obezbede efikasnu i ekonomicnu realizaciju njihovih ovlascenja, i (b) da korisnicima autorskih dela i nematerijalnih dobara koja su predmet susednih prava omoguce da jednostavno i ekonomicno izvrse svoje zakonske obaveze prema nosiocima tih autorskih i susednih prava. V SUDSKA ZASTITA AUTORSKOG I SUSEDNIHI PRAVA 1. Gradjanskopravna zastita Prethodni komentar poglavlja: Aktuelno nezadovoljavajuce stanje u oblasti sudske zastite autorskog prava nije toliko posledica losih propisa, koliko je posledica lose primene propisa od strane sudova. Da bi se na tom pClanu nesto bitnije promenilo, neophodno je da se: - promeni pravosudna politika u ovoj oblasti, tj. da se na zahteve za sudskom zastitom ovih prava ne gleda kao na predmete trecerazrednog znacaja; - izvrsi koncentracija gradjanske sudske nadleznosti u ovoj mateirji, i to, kako funkcionalno, tako i teritorijalno (u prvom stepenu da sude samo okruzni sudovi, s tim da u SR Jugoslaviji ne bude vise od 5 mesno nadleznih okruznih sudova). Kako ova pitanja prevazilaze materiju Zakona o autorskom pravu i susednim pravima, neophodno je da se sto pre inicira rad na izmeni odgovarajucih zakona. Clan 196. Dijapazon tuzbenih zahteva koje osteceni autor, odn. drugi nosilac autorskog prava moze imati prema povrediocu prava uglavnom je isti sa onim koji je predvidjen u ZAP-u. U pogledu tuzbenog zahteva za naknadu neimovinske stete, Zakon popunjava prazninu koja postoji u ZAP-u: izricito je predvidjeno pravo autora i reproduktivnog umetnika na naknadu neimovinske stete, ukoliko je ona nastupila kao posledica povrede nekog licnopravnog ovlascenja. Dakle, vredi zapaziti da aktivnu legitimaciju za ovu vrstu tuzbe nemaju naslednici autora, odn. reproduktivnog umetnika. Razlog tome je sto oni nisu nosioci licnopravnih ovlascenja, vec samo njihiovi vrsioci (licnopravna ovlascenja se ne nasledjuju). Ukoliko neki naslednik zaista pretrpi dusevnu patnju i bol zbog povrede nekog licnopravnog ovlascenja na delu ili interpretaciji preminulog autora, odnosno reproduktivnog umetnika, on svoje pravo na naknadu neimovinske stete moze ostvarivati jedino na osnovu clana 200. ZOO. Stav 3 ovog clana sadrzi logicno, i sa drugim odredbama Zakona usaglaseno, ogranicenje mogucnosti tuzioca da trazi unistenje ili preinacenje predmeta kojim je izvrsena povreda prava. U stavu 4 je predvidjena mogucnost da tuzilac, umesto postavljanja zahteva za unistenje predmeta kojima je izvrsena povreda prava, otkupi te predmete po proizvodnoj ceni. Clan 197. Ova odredba prosiruje pojam povrede prava i na radnje iskoriscavanja predmeta zastite, koje su izvrsene koriscenjem neovlasceno umnozenih primeraka predmeta zastite, bez obzira na savesnost ili nesavesnost korisnika. Na primer, ko pusti u promet neovlasceno stampanu knjigu, ili emituje muziku sa neovlasceno umnozene gramofonske ploce, cini povredu prava. Isti je slucaj i sa raznim mogucim oblicima iskoriscavanja predmeta zastite, koji se nadovezuju na neovlascenu emisiju (reemitovanje, snimanje na telesni nosilac i dr.). Kad je predmet zastite racunarski program, pojam povrede prava prosiren je dodatno, u skladu sa tehnickim posebnostima koje karakterisu najcesci oblik povrede autorskog prava, a to je neovlasceno umnozavanje. Tako, uvodi se jedna vrsta posredne povrede autorskog prava, koja ima za pretpostavku da je doslo do neovlascenog umnozavanja racunarskog programa. Bice te radnje cine posedovanje, odn. stavljanje u promet sredstava cija je iskljuciva namena da sluze za tzv. razbijanje tehnicke zastite programa od kopiranja. U ta sredstva spadaju, pre svega posebni racunarski programi, moduli i sl, koji se danas u Jugoslaviji nalaze u slobodnom prom etu. Clan 198. Kao ni po ZAP-u, autorsko pravo, kao takvo, ne moze biti predmet izvrsenja. Zbog svoje licnopravne komponente ni pravo reproduktivnih umetnika, kao takvo, ne moze biti predmet izvrsenja. Zakon izricito nabraja moguce predmete izvrsenja, koji su u vezi sa autorskim pravom, odn. pravom reproduktivnih umetnika. U vezi s tim, novina je da se izvrsenje moze sprovesti i na originalnim primercima dela koja su objavljena i koja su u vlasnis tvu samog autora, odnosno njegovog naslednika, ali samo pod pretpostavkom da se autor, odn. njegov naslednik sa tim slozi. Bito je zapaziti da, ako se izvrsenje vrsi na imovini bilo kojeg drugog nosioca autorskog prava, originalni primerci autorskog dela se tretiraju kao i svaka druga imovina, tj. nije potreban pristanak duznika.Izvrsenje na svim drugim susednim pravima je dozvoljeno pod opstim uslovima, jer je rec o cisto imovinskim pravima, i jer zasticeno dobro nije duhovno stvaralastvo, vec je privredna delatnost. Clan 199. Relativno slaba efikasnost sudske zastite autorskog i susednih prava ima svoj uzrok delimicno i u teskocama oko obezbedjenja i pribavljanja dokaza. Naime, uobicajeni nacini obezbedjenja i pribavljanja dokaza omogucavaju povrediocima prava da te dokaz e sakriju ili uniste, tako da ocigledna povreda prava (npr. pojava hiljade neovlasceno umnozenih primeraka knjizevnog dela) cesto ostaje nedokazana u smislu utvrdjenja lica koje je umnozavanje izvrsilo (jer je to lice npr. blagovremeno uklonilo dokaz e u svojoj stampariji). U tom smislu, iskustvo u drugim zemljama je pokazalo da je momenat iznenadjenja u poslu prikupljanja i obezbedjenja dokaza u ovoj oblasti kljucni preduslov uspeha. Ova odredba ima za cilj da pruzi specijaClan zakonski osnov su du da na zahtev nosioca prava, pre ulaganja tuzbe, pristupi pribavljanju dokaza, i to ne obavestavajuci i ne saslusavajuci prethodno drugu stranu. Clan 200. U funkciji efikasnije zastite autorskog i susednih prava je i ova odredba kojom se ustanovljava obaveza lica koja su na neki nacin u vezi sa navodnom povredom prava, da nosiocu prava, na njegov zahtev, pruze informacije koje ce on koristiti prilikom ostvarivanja sudske zastite svog prava. Ova obaveza je sankcionisana odgovornoscu lica koje je uskratilo trazenu informaciju, za stetu koju je time prouzrokovalo nosiocu prava. Clan 201. Ova odredba sadrzi jednu specificnu obavezu suda koji sudi u sporovima za utvrdjenja prava izdavaca, odnosno prvog objavitelja dela ciji je autor anoniman (cl. 14, st. 2). Obaveza suda je da preduzme sve da sacuva anonimnost autora. Da takve obaveze nema, najlaksi nacin da se otkrije identitet autora bio bi da se povede spor protiv njegovog izdavaca, odnosno lica koje je prvo objavilo njegovo delo. Time bi se lako izigrao osnovni smisao odredbi iz cl. 14. Zakona - postovanje i ocuvanje anonimnos ti autora. Clan 202. Autorsko i susedna prava nastaju bez obaveze prethodnog ispunjavanja bilo kakvih formalnosti. Ipak, u svetu pa i kod nas sve je rasirenija praksa da nosioci prava deponuju primerak svog dela, odnosno predmeta zastite kod treceg neutralnog lica (advok ata, notara, autorske agencije ili drzavnog organa) u cilju obezbedjenja dokaza o cinjenicama koje mogu biti relevantne u slucaju spora zbog povrede prava (najcesce se time dokazuje identitet autora, odnosno nosioca prava, identitet predmeta zastite i vreme kad je delo, odnosno predmet zastite nastao ili objavljen). Pored toga, u svetu se siri praksa uvodjenja javnih registara u koje se upisuju autorska dela, odnosno drugi predmeti zastite, nosioci prava i drugi relevantni podaci, kako bi korisn i mogli lako i pouzdano da se obaveste o cinjenicama koje moraju znati ukoliko zele da pristupe legalnom koriscenju predmeta zastite. Upisi u takav registar nije obavezan, ali jeste u interesu nosioca prava, jer olaksava legalno koriscenje predmeta z astite. U tom smislu, Zakon odredjuje Zavod kao jedini nadlezan organ da prima u depozit primerke predmeta zastite, kao i da vodi javni registar za pojedine vrste predmeta zastite /npr. knjizevna dela, zvucno-vizuelna dela, muzicka dela...). Time se postize koncentracija na jednom mestu svih informacija koje su relevantne za ostvarivanje i zastitu autorskog i susednih prava. Zakon usvaja nacelo pouzdanja u javni registar, tako da oslobadja savesno lice od odgovornosti za stetu koju ono prouzrokuje povredom prava, koja je proizasla iz njegovog osClanjanja na pretpostavku tacnosti podataka iz registra. 2. Krivicnopravna zastita Prethodni kometar tacke: Po iskustvima svih zemalja, kao nesporni efikasni instrument jacanja autorskopravne i susednopravne zastite, vaze kaznene sankcije za povredu prava. Pri tom nije dovoljno da one budu propisane u zakonu na odgovarajuci nacin, vec one moraju da se prim enjuju. To je sve deo sireg problema kaznene politike u oblasti intelektualne svojine, kojoj se mora posvetiti posebna paznja od strane strucnjaka za tu vrstu prava, a ne od strane civilista. Trenutno vazece krivicnopravne propise iz ove oblasti karakterise cinjenica da su oni predvidjeni kako u ZAP-u kao saveznom zakonu (cl. 100, 101 i 101a), tako i u Krivicnom zakonu Srbije (cl. 183a). Smatramo da bi krivicno sankcionisanje autorskog i susednih prava trebalo vratiti sasvim u nadleznost saveznog propisa koji uredjuje ovu materiju. Pored konkretnih oblika povrede autorskog i susednih prava, u Zakonu bi krivicno i/ili prekrsajno trebalo sankcionisati: - obaveze korisnika dela iz clana 195. Zakona; - obavezu davanja istinitih podataka u javni registar iz clana 202 Zakona; - obaveze Organizacije i odgovornog lica u njoj da omoguci kontrolu rada Organizacije (clan 186) i postuje principe finansiranja rada Organizacije (clan 192). VI PRELAZNE I ZAVRSNE ODREDBE Stupanje na snagu ovog zakona, odnosno pocetak primene njegovih odredbipovuci ce sobom obavezu velikog broja pravnih subjekata da prilagode nacin svog rada i ponasanja novim propisima. To nece biti lako, jer Zakon donosi veliki broj novina, od kojih neke podrazumevaju neophodnost potpune poslovne preorijentacije odredjenih subjekata. U takve novine ubrajaju se: uvodjenje niza novih autorskopravnih ovlascenja i niza novih susednih prava; iscrpno regulisanje rada Organizacija;uvodjen obaveze da se odredjena imovinska ovlascenja ostvaruju samo preko Organizacije. Imajuci to u vidu, Zakon predvidja da se dan stupanja a snagu i dan pocetka primene pojedinih odredbi razdvoje, kako bi se stvorio jedan dovoljno dug medjuperiod za pri premu pravnih subjekata za nove uslove ponasanja i rada. Sustina tog resenja jeste da medjuperiod za pocetak primene odredbi kojima se ustanovljavaju nova prava, odnosno uredjuje rad Organizacija i obavezno ostvarivanje odredjenih ovlascenja preko Or ganizacije bude dve godine od dana stupanja Zakona na snagu. U medjuvremenu, posle jedne godine od stupanja Zakona na snagu pocece da se primenjuju odredbe kojima se uredjuju pripremne radnje za osnivanje Organizacija i dobijanje dozvola za njihov ra d. Istovremeno, za sva prava koja su dosad postojala i koja su se dosad ostvarivala na bilo koji nacin (individualno ili kolektivno) nastavlja da vazi postojeci rezim ZAP-a, sve dok ne istekne "prelazni" period. U "prelaznom" periodu od 1 godine od dana tupanja na snagu Zakona, Zavod mora doneti sva akta i preduzeti sve pripremne radnje za otpocinjanje vrsenja poslova iz nadleznosti koju mu je propisao Zakon. Ko je stigao do kraja svaka mu cast:) Pozdrav B)
zakoni.32 ddjura,
B00000000000000 ŐEVO MOJIH PRIMEDBI: >>Autor moze uskratiti dozvolu koju je vec >>dao, odnosno povuci vec ustupljeno imovinskopravno >>ovlascenje ukoliko smatra da bi iskoriscavanje >>njegovog dela moglo da nanese znatnu stetu >>njegovom stvaralackom ili licnom ugledu, i to iz >>razloga koji su nastali posle zakljucenja >>autorskog ugovora. <<<<< ^ >>! Autor racunaraskog programa nema pravo iz stava 1 ------^ >>ovog clana. ! ZASTO???????? Zato ako je neko "DECOMPAJLIRAO" program, promenio sitnice i prodavao. Pa sam onda ja, ne znajuci da on to prodaje pod svojim imenom otklonio eventulne bugove. I on opet nastavio da prodaje updateovanu verziju ?????? Ili, ukoliko nije sve radio kao sto je predvidjeno, te dobija utisak, da program ne radi kako valja, a onda siri glasine kako program ne valja, naravno da cu mu uskratitI dozvolu i pravo da ga koristi, i nadoknaditi sredstva. !!! >> Ukoliko je na osnovu ugovora o delu izradjen >>racunarski program, sva prava na iskoriscavanje >>tog dela smatraju se ustupljenim naruciocu bez >>ikakvih ogranicenja, izuzev ako samim ugovorom >>nije predvidjeno drugacije. !!! IZUZEV NEOVLASCENOG KOPIRANJA, TJ. NARUCIOC NEMA PRAVO DA GA DISTRIBUIRA BEZ NADOKNADE AUTORU, A I TO UZ STAVOVE UTVRDJENE UGOVORM O DELU. DAKLE, UGOVOR O DELU BI TREBAO DA UNAPRED SADRZI PRETPOSTAVKU O KOPIRAJTU. >>Ukoliko je autor stvorio delo izvrsavajuci svoje >>radne obaveze tokom trajanja radnog odnosa, >>poslodavac je nosilac ! iskljucivih ovlascenja na >>iskoriscavanje tog dela u okviru svoje >>registrovane delatnosti. >>Poslodavac ne moze imati iskljuciva imovinskopravna >> ovlascenja na autorskom delu posle isteka roka od 10 >> godina od zavrsetka dela. >> Ako je autorsko delo racunarski program, odredba >>stava 2 ovog clana se ne primenjuje. ! Cudna je ovo zemlja. Imate slucajeva more i more, u kojima bogati privatnik zaposli jednog programera. Kao radni zadatak mu izda da napravi odredjene programe u sto kracem roku, i to da budu dobri. Covek napravi i mesec dana dobije otkaz. "Znas, nisi zadovoljio ocekivanja...." ili one strae fore sa :"jeste, to si dobro uradio; ali ...,....ono, ono , ..." E, pa u tim slucajevima mislim da bi onaj ko je izradio program mogao da ostane vlasnik izvornog koda, sa pravom da ga prema svojoj zelji dalje menja, i kao takvog,'NOVOG' distribuira. >>Baza podataka je skup odabranih i sistematizovanih >>podataka koji su zabelezeni na teleh >>signala, koji su dostupni javnosti putem >>elektronskih uredjaja kao sto su racunar, citac >>optickog diska i sl. Obavezno predefinisati.!!!!!!!!!!!!!!! Jer cesto program sadrzi praznu bazu, ali je program taj koji omogucava nj ali je program taj koji omogucava njeno punjenje, 'odabiranje i sistematizovanje', na osnovu specificnih zahteva, koji se razlikuju za svakog korisnika ponaosob. ELEM, STVAR JE MNOGO KOMPLIKOVANIJA, OD SAMO AUTORSKIH PRAVA. HVALA, AKO UZMETE I MOJE PRIMEDBE U RAZMATRANJE. POZDRAV DJURA :) P.S. IZVIN'TE AKO JE MALO PREDUGACKO
zakoni.33 spantic,
> Cudna je ovo zemlja. > Imate slucajeva more i more, u kojima > bogati privatnik zaposli jednog programera. To je na žalost širi problem, koji je često prisutan i na Zapadu. Ništa novo pod kapom nebeskom. Takođe je zakon jasan. Kod je vlasništvo vlasnika.
zakoni.34 spantic,
> Cudna je ovo zemlja. > Imate slucajeva more i more, u kojima > bogati privatnik zaposli jednog programera. To je na žalost širi problem, koji je često prisutan i na Zapadu. Ništa novo pod kapom nebeskom. Takođe je zakon jasan. Kod je vlasništvo vlasnika.
zakoni.35 micioni,
RE> clan 42 a Molim Vas, samo cu pokusati opste strucno da protumacim (sto je vrlo tesko zbog mnostva izuzetaka od pravila) clan 42 a, normativnu tehniku, ko ima neka prava i u kakvim slucajevima, ne ulazeci u sadrzinu odnosa koji je predvidjen (posto ne znam tacno sta je dekompilacija,reverzibilnost, interoperabilnost..BTW, ako je neko voljan molim ga da mi objasni mailom) zato i ne mogu da raspravljam o Vasim predlozima koje cemo uredno dostaviti predlagacu zakona a on ce vec o tome dati strucno misljenje. Kakvu zivotnu situaciju pokriva (normira) clan 42a ? iz obrazlozenja > Da nema ogranicenja autorskog prava na > racunarskom programu, koja su predvidjena u ovoj > odredbi, osnovne radnje koje legalni pribavilac > racunarskog programa obavlja sa njim zadirale bi u > iskljuciva autorskopravna ovlascenja autora, > odnosno nosioca autorskog prava na tom programu. Ovlascenja predvidjena trackama a,b,c i d dozvoljena su, moguca, jedino ukoliko se ispune svi sledeci uslovi (kumulativno), da je rec o 1. legalnom korisniku 2. koji u cilju (svrsishodnost) 3. sopstvenog, uobicajenog, namenskog koriscenja programa (za licnu upotrebu) to lice ima ovlascenja predvidjena clanom 42a, znaci da bez dozvole autora i bez placanja autorske naknade izvrsi sledece radnje: a) smesta program u memoriju racunara i pusta program u rad - ako sam dobro razumeo to je OK kao izuzetak od iskljucivog prava autora na snimanje i umnozavanje svog dela Clan 21.stav 3. "umnozavanjem se smatra i smestanje celog ili dela programa u memoriju racunara, odnosno pustanje programa u rad" jer inace ne bi ni mogao da koristi program, vec svaki put da trazi ovlascenje od autora. b) otklanja greske u programu, kao i da vrsi druge neophodne izmene u njemu ( u cilju sopstvenog uobicajenog namenskog koriscenja programa ), ukoliko drukcije nije ugovorom odredjeno tj. ukoliko autor u ugovoru izricito zabrani otklanjanje gresaka, znaci da bi se otklanjanje gresaka izbeglo MORA se ISKLJUCITI IZRICITO ugovorom ( slicno i kod ugovora o delu! ) odnosno otkloniti zakonska pretpostavka u korist legalnog korisika, u cilju..licno.. sto opet obavezuje autora da odgovara za "mane stvari" inace ovo je izuzetak od iskljucivog prava da autor stiti integritet svog dela iz clana 18 " iskljucivo pravo autora da: -menja svoje delo . odnosno da se suprotstavlja izmenama svog dela od strane neovlascenih llica" -otklanja greske (izraz je jasan i konkretan greske su ocigledne, ) -vrsi druge neophodne izmene (izraz je rastegljiv "kaucuk paragraf" zavisi od tumacenja suda, a tumacenje suda od kvalitetnih sudija, a dobar sudija mora biti informaticki pismen, a tako sada nije :((( Pri kraju obrazlozenja autor predlaze da se formiraju "specijalni" sudovi, tj u podeli nadleznosti jedan sud bi dobio sporove iz autorskog prava(trenutno su nadlezni Okruzni za sporove fizickih lica, i privredni za sporove pravnih lica(preduzeca), cime bi nuzno neke sudije morale da se informaticki obrazuju, do tada se mogu uzimati vestaci kao lica sa strucnim znanjem kojim sud ne raspolaze, BTW, zna li neko takvog vestaka za racunarske programe, bez obzira ja cu proveriti ima li takvog na spisku, eto ideje da se neko prijavi za takvo zvanje:) Da bih otklonio prigovor da uz svakog programera pri zakljucenju posla treba da ide advokat javno obecavam da cu sastaviti ugovor o izradi racunarskog programa i okaciti u conf. c) nacini najvise dva rezervna primerka programa na trajnom telesnom nosiocu izuzetak od iskljucivog prava belezenja svog dela na telesni nosilac (pravo snimanja) clan 18 da nema ove odredbe morao bi da legalni korisnik zatrazi dozvolu za rezervne kopije programa! (sto je u praksi drugacije, ali se varam, korisnik obicno dobija program u jednom primerku a sam program je vezan za hardver ?) BTW, kako ja tumacim ovo je i PRAVO legalnog korisnika tj. obaveza autora racunarskog programa da mu omoguci tri primerka programa !! Bilo bi dobro da se i na ovu odredbu obrati paznja zbog uobicajene zastite vezivanjem programa za jedan racunar. d) znaci lice koje je u legalnom posedu primerka racunarskog programa, u cilju sopstvene upotrebe moze da izvrsi dekompilaciju programa iskljucivo radi pribavljanja neophodnih PODATAKA, pod uslovom da podatak nije bio na drugi nacin dostupan, za postizanje interoperabilnosti tog program sa drugim programom ili racunarskom opremom Ukoliko se taj PODATAK dobije on se ne sme SAOPSTAVATI DRUGIMA, niti KORISTITI ZA STVARANJE DRUGOG PROGRAMA kojim bi se povredilo autorsko pravo na prvom. Jasna mi je bojazan kako ce se koristiti ovo ovlascenje iako je izricito zabranjeno iskoristi ga za stvaranje drugog programa. Ovde bih citirao deo iz knjige Dusana Z. Nikolica "Pravo informacija" 1990 god, strana 38. "Naime, potrebno je utvrditi meru dopustenog preuzimanja konkretnih resenja iz nekog programa pri kreiranju novog, od strane drugih autora. Drugim recima treba reci kada postoji sankcionisana kompilacija i povreda autorskog prava " fusnota 114 U slucaju "Midway Mfg.Co. vs Strohn et alia" - sud je prihvatio tuzbeni zahtev tuzioca koji je uspeo da dokaze da je tuzeni novlasceno kopirao 89% od 16.000 bitova u cetiri originalne ROM memorije kompjuterske igre "PACMAN" Ja sam se izvinuo i rekao da o ovom nemam nikakve informacije sem iz literature (pravne) pa vas molim s obzirom na uznapredovanje programiranja i tehnika zastite da nam pojasnite da li je moguce dokazati na sudu da je neki program plagirao veci deo drugog? Sve jos komplikuje da algoritam ne uziva autorskopravnu zastitu vec sam " niz instrukcija kojima se upravlja obradom podataka." Mislim da bi bilo potrebno u zakonu definisati: - kompjuterski program, - software i - u kom slucaju sankcionisati kompilaciju , za sto ocekujem ukoliko neko ima dobru definiciju da je predlozi, pa ce se mozda i usvojiti u zakonu. Hvala na strpljenju i paznji. Pozdrav B)
zakoni.36 cnenad,
Obrazloženje može da se formuliše i na drugi način. Ovako izgleda kao da se ide od dupeta prema glavi ;) => Ovlascenja predvidjena trackama a,b,c i d => dozvoljena su, moguca, jedino ukoliko se => ispune svi sledeci uslovi (kumulativno), Glupost, jer takva ovlašćenja se mogu dati korisniku programa samo i isključivo ugovorom. => 1. legalnom korisniku Ne videh u nacrtu šta podrazumeva 'legalan korisnik' ? => 2. koji u cilju (svrsishodnost) => 3. sopstvenog, uobicajenog, namenskog => koriscenja programa (za licnu upotrebu) !!!!!!!!!!!!!!!!! što znači da ako se koristi u firmi ne može ? => snimanje i umnozavanje svog dela Clan 21.stav 3. => "umnozavanjem se smatra i smestanje celog ili dela => programa u memoriju racunara, odnosno pustanje Možda bi ovo trebalo izbaciti ? Pa normalno je da program mora da se 'smesti' u RADNU - RAM / ROM memoriju da bi RADIO i bio pokrenut => svaki put da trazi ovlascenje od autora. Kakvo ovlašćenje kad je legalan korisnik ? => b) otklanja greske u programu, kao i da vrsi druge => neophodne izmene u njemu ( u cilju sopstvenog => uobicajenog namenskog koriscenja programa ), ukoliko Pa nije računarski program automobil ili veš mašina pa da ga korisnik sam opravlja čak i ako zna, zar ne ? => izricito zabrani otklanjanje gresaka, znaci da bi => se otklanjanje gresaka izbeglo MORA se ISKLJUCITI => IZRICITO ugovorom ( slicno i kod ugovora o delu! ) A što ne bi bilo obrnuto, da se dozvoli ugovorom ? => c) nacini najvise dva rezervna primerka programa => na trajnom telesnom nosiocu Broj dozvoljenih SIGURNOSNIH kopija bi se mogao regulisati ugovorom ili registracionim kartonom. Ipak sam mišljenja da ovde treba da stoji neki broj, recimo 3 uz klauzulu 'a po potrebi i više kopija' I izbaciti 'telesnog nosioca'. Navesti, 'medijum za čuvanje podataka' i evenutalno nabrojati trenutno raspoložive - vremenom će se član izmeniti kada se pojave novi mediji. => zbog uobicajene zastite vezivanjem programa => za jedan racunar. Kada se ovaj zakon postavi kako treba NEĆE biti potrebe za 'vezivanjem' programa lancima za jedan računar. => "Naime, potrebno je utvrditi meru dopustenog => preuzimanja konkretnih resenja iz nekog programa => pri kreiranju novog, od strane drugih autora. Ali ovo nema nikakve veze sa dekompilacijom nekog programa, ili grešim ?
zakoni.37 micioni,
Pozdrav svima:) samo kratko da odgovorim, kada postoje neka "iritirajuca" resenja tj. ovlascenja, a i inace, onda se gleda kome takvo pravo pripada, ko je titular, na koliko se odnosi lica," ko je sve pokriven" pravnom normom... u konkretnom slucaju to je lice (legalni posednik..svrsishodno..u sopstvene namene..) Ako to nisu svi vec neki onda je "opasnost" od primene manja. Ne razumem sta se kritikuje (u mom tumacenju), i sta je postavljeno naglavacke? Cuo sam da na Sezamu ima pravnika, bilo bi lepo da se ukljuce u raspravu, da pokusamo sa nase strucne strane da razjasnimo subjektivna prava, norme, primenu... Kao nekom, ko je vrlo zainteresovan za zastitu softvera saradnja sa autorima racunarskih programa se podrazumeva, ali ocekujem da je postovanje profesije obostrano :) Pozdrav B)
zakoni.38 cnenad,
=> i sta je postavljeno naglavacke? Pa polazi se od toga da se štiti korisnik programa a ne autor i vlasnik, zar ne ? Treba poći redom i definisati u Zakonu nekoliko OPŠTIH slučajeva, npr. 1. Računarski program je Zakonom zaštićeno autorsko delo. 2. Da li program treba negde da se registruje, evidentira ili ne (kod neke državne komisije, da li taj broj treba da bude upisan negde u programu, kolika maksimalna eventualna naknada može biti naplaćena za ovu uslugu... 3. Šta treba da piše negde u programu - uvodni ekran, info... (copyright i ime proizvođača, autora, godina objavljivanja i slično) 4. Firma pravi program i pušta ga na tržište kao proizvod i od toga očekuje zaradu. Taj program može posedovati legalan kupac, što se reguliše računom, registracionim kartonom, ugovorom... 5. Kakve su kazne za osobe/firme koje ne poštuju tuđe autorsko delo ? 6. Na koji način autor ili olašćeni distributer može tražiti i ostvariti zahtev da mu se nadoknadi učinjena šteta piratovanjem programa ili nekim drugim nelegalnim aktivnostima. 7. Situacije kada autor izradi program po narudžbi. 8. Situacije kada je u pitanju timski radi. 9. Situacije kada autori rade u firmi... => ukljuce u raspravu, da pokusamo sa nase strucne strane => da razjasnimo subjektivna prava, norme, primenu... Nisam pravnik, ali ZAISTA ne vidim čemu je potrebno toliko zakukuljivanje i zamumuljivanje teksta Zakona nekim, možda i nepotrebnim pravnim izrazima osim ako se želi da svaki autor ima svog ličnog advokata koji će mu tumačiti svaku stavku zakona za debele pare. Zakon mora biti precizan i jasan, pa čak i laiku. Samim tim se izbegva mogućnost da svako tumači Zakon na svoj način i neće biti situacija da, 'tvoje rečeno' važi ili ne važi isto kao i 'moje rečeno' U zakonu treba eksplicitno odvojiti računarski program kao posebno poglavlje a ne kroz ceo tekst zakona provlačiti ga sa drugim članovima vezanim za druga autorska dela.
zakoni.39 eotek,
> Zakon mora biti precizan i jasan, pa cak i laiku. Bas tako, tekst i sadrzaj zakona _mora_ biti jasan svakom, uostalom on i ima dejstva prema svima: - usaglasavanje sa medjunarodnim izvorima prava je dobro, no stice se utisak da je tekst pisan koriscenjem delova raznih "bum-tras" prevoda stranih tekstova. - nacrt je preobiman i nepregledan, jezik je nakaradan i nerazumljiv. Jasan, jednostavan i sveobuhvatan tekst, bez nepotrebnih ograda ("pravnicko vidjenje", inostrani izvori i sl.) ce omoguciti da se diskutuje i o sadrzaju ...
zakoni.40 micioni,
Zdravo :) Mislio sam da se * kritikuje moje tumacenje *, i to sam zeleo da branim, jer sam se trudio da iznesem sustinu predlozenog odnosa, a ne zasto je on takav. Vec sam rekao da ja nemam znanja da sudim da li je resenje dobro ili ne. Ali na putu smo da formiramo jasan stav na Sezamu, a ja cu se potruditi da ga izlozim i branim pred predlagacima nacrta kad budem imao prilike, a nadam se da ce i ostali biti na tom sastanku. BTW, smatram sebe kao clana tima sa Sezama, koji zeli da postigne neke rezultate. Do 10. novembra je rok, ima li potrebe da glasamo, ili vec imamo saglasnost u sledecem: 1. Racunarski program treba regulisati posebno, izdvojiti sve odnose u koje moze stupiti autor programa (pa mozda i imenovati ugovor o izradi racunarskog programa a ne podvoditi pod ugovor o delu, cime se stranke oslobadjanju detaljnog regulisanja ugovornog odnosa i primenjuju odredbe zakona). 2. Pretpos tavku iz Cl.42a treba obrnuti, ovlascenja zakonom iskljuciti a ugovorom ih eventualno iskljucivo predvideti. 3. Clanom 202 ostavljena je mogucnost (MOZE) registracije programa kod Zavoda, kakvo je misljenje da li se program MORA registrovati ? 4. Zakon mora biti jasniji kako bi ga vecina razumela . 5. Sto pre se zaloziti za krivicnopravno regulisanje povrede racunarskog programa, za sada je gonjenje po privatnoj inicijativi, izvrsiti uticaj na promenu krivicnog zakona. Molim Vas ako sam nesto propustio dopunite. Verujem da ce jednog dana biti donet "Kodeks programera", podrska za formiranje UPS ! u kome ce se takodje regulisati odnosi izmedju strana, sto bi takodje bilo izvor prava ukoliko se predvidi u ugovoru. Replika :) > ako se želi da svaki autor ima svog ličnog advokata koji će mu > tumačiti svaku stavku zakona za debele pare. Nisam advokat, sve sto radim upravo je suprotno citiranom iskazu, trudim se da nista ne ostane sakriveno, nacrt je tu, obrazlozenje, rasprava, pokusacu da napravim dobar ugovor o izradi racunarskog programa (ako ga vec ne napravi zakonodavac), potrudicu se da dodjem do nekog ko moze sa aspekta krivicnog prava pomoci da se racunarski programi bolje regulisu... Kolege sam pozvao da protumace clan 42a, ako se vec moje razjasnjenje, tumacenje, kritikovalo (sada znam da nije:),a ne da bi stvar zakukuljivao. Sto se tice jasnoce i "pitkosti" zakona u skoli sam naucio da su u tom smislu uzori stila: 1."Code cvil" Francuski gradjanski zakonik zaslugom Portalisa, i 2. Zakon o obligacionim odnosima, nas:)) zaslugom Profesora Mihaila Konstantinovica. Da bi zakon bio razumljiviji i jasniji nuzno se mora zrtvovati kratkoca. Molim zainteresovane da ukoliko imaju mogucnosti pregledaju nas Zakon o obligacionim odnosima, stila radi, ukoliko Vam se on ucini nejasnim, onda tesko da cemo uskoro imati neki bolje uradjen zakon. Pozdrav B)
zakoni.41 cnenad,
=> programa (pa mozda i imenovati ugovor o izradi => racunarskog programa a ne podvoditi pod ugovor o => pokusacu da napravim dobar ugovor o izradi => racunarskog programa (ako ga vec ne napravi Nije mi jasno zašto se 'potencira' IZRADA po narudžbini ? Možda je trenutno takva situacija da svi koji rade softver podvode ga pod Ugovore o izradi ? Šta je sa onima koji rade softver za 'slobodno' tržište ? Prevashodni cilj bi trebao da bude taj, da Zakon štiti programe koji su objavljeni, kao i muzička ili druga dela, koja se prodaju da bi svojim autorima donela profit. Konkretno mislim na situaciju kada neko kupi u prodavnici program. On ima račun o kupovini, iz paketa uzima registracioni karton i šalje proizvođaču softvera i tako postaje legalni korisnik. Ne vidim ovde mesto nikakvom Ugovoru. Naravno, ne treba zapostaviti ni drugu stranu medalje, Ugovore o izradi kada se kod proizvođača pojavi naručilac. Ovde je situacija već više diskutabilna. Postoje autori koji ne dozvoljavaju da naručilac bude vlasnik autorskog dela i da raspolaže sa njima. Faktički u toj varijanti bi naručilac samo bio korisnik programa zar ne ? => programa kod Zavoda, kakvo je misljenje da li se => program MORA registrovati ? Ne sme da postoji Zakonska obaveza, ali treba otvoriti i tu mogćnost. Opet sa druge strane, kad ne bi bilo obavezno postavlje se pitanje zašto bi neki Zavod ili agencija radio takve usluge. Kad bi bila obaveza, ni to ne bi bilo dobro. => Da bi zakon bio razumljiviji i jasniji nuzno se => mora zrtvovati kratkoca. Više volim da čitam razumljiviiji a malo duži tekst nego kratke i nerazumljive reči ili rečenicu.
zakoni.42 ikordic,
RE: Licenca => zaradu. Taj program može posedovati legalan kupac, što se reguliše => računom, registracionim kartonom, ugovorom... Em, kupac ne može posedovati program, on samo dobiva licencu da ga koristi.
zakoni.43 ikordic,
RE: Txe zakon => Ali na putu smo da formiramo jasan stav na Sezamu, Sure, cela tri komata ljudi su se prijavili za diskusiju.
zakoni.44 zjovkovic,
=> onda tesko da cemo uskoro imati neki bolje uradjen => zakon. Obligacioni odnos je za laike apstraktan tako da ga ne treba uzimati kao primer. Osim toga u ZOB posteje precizno definisani "ugovori" za svako specificno koriscenje. Treba krenuti od korisnicke strane i zahteve korisnika pretopiti u zakonski tekst. Da bi zakon bio dobar mora zadovoljavati i korisnicku i pravnu stranu . Sto se tice konkretne stvari , 9 tacaka u poruci 4.38 cnenada definisu verovatno srz problema tako da ako zakon odgovori na ta pitanja moze se reci da je dobar pocetak a za ostalo postoje izmene zakona o ... A i ne treba izmisljati vrucu vodu verovatno su ameri daleko otisli u tome. P o z d r a v zjovkovic
zakoni.45 cnenad,
=>=> zaradu. Taj program može posedovati legalan kupac, što se reguliše =>=> računom, registracionim kartonom, ugovorom... => => Em, kupac ne može posedovati program, on samo dobiva licencu da ga Hvala na ispravci, na to sam mislio. Legalan korisnik koji plaćanjem dobija PRAVO NA KORIŠĆENJE programa. Za ostale situacije naravno ide Ugovor kojim se precizira ko je vlasnik...
zakoni.46 vlad,
> Sto se tice konkretne stvari , 9 tacaka u poruci 4.38 cnenada > definisu verovatno srz problema tako da ako zakon odgovori na Pridruzujem se konstatacijama kolege cnenad-a. Ne bih imao nista bitno da dodam. > A i ne treba izmisljati vrucu vodu verovatno su ameri daleko > otisli u tome. Slazem se i drago mi je da i vi tako mislite. Ako ameri nisu uspeli da zastite svoje programere i korisnike necemo sigurno moci ni mi. Treba samo obratiti paznju na nekoliko specificnosti naseg podneblja kao sto je opste nepostovanje zakona koje cveta zahvaljujuci nedorecenosti, neuskladjenosti i slabom sprovodjenju istih B(.
zakoni.47 wizard,
> 1. Racunarski program treba regulisati posebno, > izdvojiti sve odnose u koje moze stupiti autor > programa (pa mozda i imenovati ugovor o izradi > racunarskog programa a ne podvoditi pod ugovor o > delu, cime se stranke oslobadjanju detaljnog regulisanja > ugovornog odnosa i primenjuju odredbe zakona). Na zapadu je to regulisano tako što ti softver praktično ne kupuješ (osim ako naravno otkupiš autorska prava) već licenciraš - i to za stvari taksativno navedene u tzv. "licence agreement", znaš već ono - "for personal use only..." i sl. Dakle nisi vlasnik softvera, nemaš autorska prava, ne smeš da ga menjaš, ne smeš ni da ga prodaješ, možeš samo da ga koristiš i to na onoliko računara za koliko si platio licencu. Da li je zakonodavcu palo na pamet da ako to u tehnološki vodećim zemljama funkcioniše tako već godinama i ne pokazuju nameru da ga menjaju, verovatno postoji razlog zašto je to tako i da je dovoljno da zakonom samo obezbede i regulišu takav način poslovanja? Ili neko ovde opet smatra da je pametniji od celog sveta? Neki članovi zakona mi deluju kao da ih je pisao pravnik kome je mali iz komšiluka objašnjavao šta je to program... da ne kažem softver.
zakoni.48 zjovkovic,
Evo jednog misljenja i nekoliko predloga o ZOIS koji je dat kao predlog-file 1. U clanu 1. pored "autora knji`evnih, nau~nih i umetni~kih dela" terba dodati i "autora racunarskih dela" pod cim podrazumevati sve ono sto je unikatno po proizvodnji i prezentaciji na racunaru (knjigovodstveni programi, hardverski- komunikacioni programi ...) a i ono sto se moze proizvesti samo na racunaru ali je i ujedno delo koje spada u neko drugo autorsko delo (knjizevno, muzicko, filmsko ...) Pojam racunarsko delo posmatrati kompleksno kao sastav iz dva dela: racunarsko delo u uzem smislu (unikatno za racunar) i ostala autorska dela koja se proizvode , kreiraju , prezentiraju ... na racunaru . 2. Takodje u clanu 1. pojam "proizvodjac baza podatka" zameniti sa pojmom proizvodjac nosilaca racunarskih dela" . Vremenom ce svi "proizvodjaci nosilaca ?????" biti sticeni i kao proizvodjaci nosilaca racunarskih dela ,makar i kao film koji se "prodaje" snimljen na CD-u. Proizvodjac nosilaca racunarskog dela moze se elegantnije zvati i izdavac. 3. U clanu 4. gde se navode autorska dela pod "e)" dodati i racunarska dela (knjigovodstveni programi,komunikacioni programi, kontrolni programi, programi za obradu teksta, tabelarni programi, encarte, pregledi filmova, atlasi (medicinski i geografski ) i sve ostalo. 4. Takodje u clanu 4. dodati na kraju stav(ove) o definisanju racunarskog dela. Racunarsko delo je slicno filmskom delu koje se sastoji i od drugih autorskih dela (kompleksno je) tako da iskustva iz filma se mogu primeniti i na racunarsko delo. 5. Svuda gde se u osnovnim pravima, ogranicenjima prava ... javlja i racunarsko delo moze biti pomenuto, recimo pravo emitovanja (paket radio ..) ili koautorstvo itd. 6. U clanu 42a. gde se obradjuje racunarsko delo tacka b) stava 1. ne moze se normalno shvatiti ( (b) otklanja greske u programu, kao i da vrsi druge neophodne izmene u njemu; . Ovo je suvise siroko i neprecizno postavljeno, kako moze da ispravlja greske ako nema sors a i koje su to nephodne izmene. Tacku b) brisati 6.1. Pojam sorsa programa tretirati kao rukopis kod knjizevnog dela, sto znaci da je sors originalni primerak (racunarskog) autorskog dela (clan 78.) Simpaticno je videti sta je kod neke filmske encikloprdije na CD-u sors a sta filmsko delo ;). 7. Takodje u clanu 42a. gde se obradjuje racunarsko delo tacka d) stava 1. je intrigantno postavljena, ima dobru intenciju ali bi se ona mogla zadovoljiti i time da se recimo nekome da pravo da odredi sta je to sto autor mora objaviti o programu da se ne optuzi za monopol ;). Recimo kod baza podataka to bi mogla biti struktura baze, i ako recimo vi pogledate strukturu baze podataka nekog programa ne krsite autorsko delo medjutim ako iskopirate strukturu sta onda ? Jedno pitanje se namece kod knjigovodstvenih programa (baza podataka), cija je baza podataka, autora programa ili legalnog vlasnika programa, da li tu bazu moze koristiti drugi - tudji program ... 8. U delu zakona o autorskim ugovorima definisati posebno poglavlje o ugovorima o racunarskim delima, koje bi definisalo sve aspekte ugovaranja racunarskog dela. 9. U III delu zakona o susednim pravima posebno definisati poglavlje o proizvodjacima nosilaca racunarskih dela, gde treba detaljnije i preciznije obraditi ovu temu. Pojam proizvodjac baze podataka ne znaci nista. Eto ja malo pisao o Zakonu o intelektualnoj svojini. P o z d r a v zjovkovic
zakoni.49 gerber,
Evo jedan (od skoro stotinu) poruka iz rasprave koja se vodi na usenetu oko kršenja autorskih prava pri kupovini i korišćenju softvera. Poenat je da stanoviti član (117) zakona o copyrightu daje pravo na upotrebu kupljenog softvera. Bez njega, tvrde, bi bilo nemoguce uopste koristiti legalno kupljeni softver, bez da se dobije i posebna saglasnost autora (uz pretpostavljenu doplatu ;>) A sve zato sto je presnimavanje softvera zabranjeno (osim kada je izričito dozvoljeno ugovorm o kupovini licence za korišćenje). A teorijski polaz je taj da je i usnimavanje programa u ROM - kopiranje. Ergo, kupiš diskete (CD) sa programom i možeš samo da ih gledaš, da ne bi došao u situaciju da ti specijalne antipiratske jedinice zakucaju na vrata ;> Sa jedne strane je pojedinac koji tvrdi gore navedeno, a sa druge njih gomila koji pokusavaju da ga ubed da i bez tog člana kupac ima pravo da koristi kupljeni softver. Newsgroups: misc.legal.computing,comp.infosystems.www.advocacy Subject: Re: Copyright and the web - time to dust off that kill file help page Lines: 66 (Situation: Congress eliminates section 117 of the copyright law. You buy DOOM, copy it onto your hard disk, and run it.) Bruce Hayden <bhayden@copatlaw.com> wrote: > It is inadequate consideration for what you paid. As a legal matter, you're wrong. The consideration is not illusory, not worthless, not mere ``moral'' consideration; you admit that it is worth something, namely at least $0.10. The law does not ask how large your consideration is; it simply asks whether it exists. As a factual matter, you're also wrong. In the absence of 117, you need TWO items to use the software---as a practical matter, a physical disk; as a legal matter, permission from the author. The combination of these items is worth far more to you than either item alone, but that does not mean that either one is worthless. It means exactly the opposite. > > It means, at best, rescission. In what conceivable way does this excuse > > copyright infringement? > No, it means that there is a contract, the contract just includes more > than the physical medium. Wrong. If there's failure of consideration, you will, at best, get your money back. And you'd be lucky to get that much---what you're describing is a classic unilateral mistake of law, with all the whining that normally accompanies such a mistake. Wishful thinking does not create a new contract. > If you pay $30 for Doom, and diskettes cost > $.10 in bulk, then the value of the license to use the software is > therefore $29.90. Simple arithmetic. Complete bullshit. I agree that the disk, without a license to copy it, has very little value for you. But the license, without a disk, also has very little value. The COMBINATION has much more value---which is why you're probably willing to pay $30 for a mere disk and $30 for a mere piece of paper. (By the way, you're misusing terminology---the _cost_ of the disks is irrelevant. Cost is not the same thing as value. But I agree that the value of a blank disk, to a computer user, is on the scale of $0.10.) > Well, I presume you are talking about some sort of electonic scanning. > Because I would probably extend MAI to cover the registers required to > read the diskette even at the lowest level in a computer. That's absurd. Say you copy one word out of a book, and then throw that word away, and then copy the next word, and throw it away, and so on. Where exactly is the infringing copy? (``In your garbage can.'') A copyrighted work is an _arrangement_; copyright stops you from making copies of an arrangement of words, or of colors, or of bits. It doesn't stop you from using the words themselves. That's why you can have situations where copying X is not an infringement, and copying Y is not an infringement, but copying X+Y is. > My position is that fair use is essentially irrelevant here since there > is a license, implied definately in fact, and probably in law. In fact, the opposite is definitely true. The author has absolutely no need to explain to you in advance his demand that you not make copies without his permission; ignorance of the law does not excuse copyright infringement.
zakoni.50 cnenad,
=> za korišćenje). A teorijski polaz je taj da je i usnimavanje => programa u ROM - kopiranje. Ergo, kupiš diskete (CD) sa Teorijski polaz kao i svaki drugi ;) a ti šarlatni koji zagovaraju takvu glupost kao što je usnimavanje programa u MEMORIJU (pazi ne RAM ili ROM) računara su toliko imbecilni da je to čudo jedno... kako ne gube vreme na malo korisnije stvari. Što se tiče ROM-a, to je već druga stvar... to već može da se tretira kao kopiranje i kršenje autorskih i vlasničkih prava, pogotovo ako onaj koji to radi te ROM-ove prodaje dalje...
zakoni.51 gerber,
YR>*> Teorijski polaz kao i svaki drugi ;) a ti šarlatni koji zagovaraju YR>*> takvu glupost kao što je usnimavanje programa u MEMORIJU (pazi ne RAM YR>*> ili ROM) računara su toliko imbecilni da je to čudo jedno... kako ne YR>*> gube vreme na malo korisnije stvari. Eh, pa mreža je manje više svigde ista, rasprava ima u rasponu od interesantnih, korisnih, zabavnih na jednoj strani do potpuno idiotskih na drugoj. A ova ničim ne odskače od proseka. Ako zaboraviš polaznu postavku koja je potpuno u sferi šta bi bilo kad bi bilo (dakle da Kongres SAD ukine važenje pominjanog člana) čak je dosta interesantna za čitanje. Ako ništa drugo mestimično je izuzetno elokventna. Uspela je u sebe da uvuče čak i čoveka koji je editor Cyberlegal Research => "An observatory for the evolution of the law on the Internet." U prilogu je još nekoliko izvadaka iz rasprave. A inače, ja sam, greškom, napisao ROM. Šta je jedno slovo medju prijateljima ;) 117.arj
zakoni.52 cnenad,
=> A inače, ja sam, greškom, napisao ROM. Šta je jedno slovo medju => prijateljima ;) Aha, znači on priča o RAM-u. Takve poruke su mi najslađe za brisanje.
zakoni.53 hercog,
Kako kod nas neka firma može da zaštiti neki svoj program ili sistem? Sale
zakoni.54 hercog,
»» Kako kod nas neka firma može da zaštiti neki svoj program ili sistem? Ponavljam pitanje... Sale
zakoni.55 spantic,
> »» Kako kod nas neka firma može da zaštiti neki svoj program ili sistem? > > Ponavljam pitanje... Odeš do autorke agencije i oni će ti rado pomoći u proceduri. Nekada to nije bilo skupo. Ja imam preko njih zaštićen jedan programski paket.
zakoni.56 nenad,
Netscape Seeks Microsoft Inquiry By The Associated Press The Netscape Communications Corporation wants the Justice Department to investigate whether Microsoft is violating an agreement with the Government and trying to push out Internet software competitors. In an Aug. 12 letter to antitrust regulators that was made public yesterday by Netscape, the company detailed a litany of potential violations by Microsoft of its 1994 agreement with the Justice Department. The Government has not formally responded to the letter. In 1994, Microsoft settled antitrust charges by agreeing to halt a discounting practice that discouraged personal computer makers from installing operating systems of other software makers. Netscape's letter said that Microsoft was using its dominance in personal computer operating systems to influence computer makers, Internet service companies and others into giving Microsoft's Internet software prominence over competitors like Netscape. For instance, the letter said, Microsoft is charging PC makers less for its Windows 95 operating system if they agree to make other Web browser programs less accessible to computer users. That tactic prompted Hitachi to drop a program from a new laptop computer because the software included Netscape's Navigator Web browser, the letter said. "If estimates are correct that Windows 95 is selling at a rate of 40 million copies a year," the letter said, it will cost PC makers "more than $100 million a year to offer their customers non-Microsoft Internet software on an equal footing with that of Microsoft."
zakoni.57 ljubisha,
Jel ima neko da se razume u penzijsko-invalidsko osiguranje i trenutne situacije oko prevremenog odlaska u penziju? Treba mi neke informacije.
zakoni.58 nenad,
Odgovor na PCUSER:9.693 (dj.corto): > Danas raditi sa bilo kojim ozbiljnim softverom, a nemati > licenciranu kopiju, podrsku, internet vezu sa sajtom je cisto > gubljenje vremena. Potrosi iste pare na letovanje na Bahamima, > to je i jeftinije. Takođe i na PCOS:6.1820 (dr.grba): > Ja i dalje zastupam > mišljenje da softver treba plaćati, a ne krasti. Možda nisam u pravu, > ali samo softver koji sam kupio, uspeo sam da istražim do kraja. Na ove standardne tvrdnje legal-fundamentalista ;) naravno ide klasičan odgovor kako se kod nas nema para, na šta opet ide odgovor da se te pare brzo isplate itd. Posmatrajmo to ovako: pre neku godinu smo svi nelegalno menjali devize na ulici i trgovali za marke. Ljudi su švercovali robu, prodvali je po pijacama, ulicama "na crno", bez da plaćaju porez, carinu i sl. Svi smo mi kršili zakon - da bi preživeli. Mogli smo da uzmemo našu platu u dinarima i da jedan, možda i dva dana živimo lepo od nje i onda? Da umremo od gladi ili počnemo da krademo ili radimo nešto mnogo gore da bi preživeli. Mislim da se o sličnoj stvari radi i ovde. Može se svako praviti poštenjačina i principijelan i svoje programe i projekte razvijati u debug-u ili QBASIC-u koje je dobio, eventualno, uz računar. Jeste, malo će više da radi i malo lošije da prolazi od komšije koji će to isto da radi u Delphi-ju, pod Windows-om, ili sa AutoCAD-om, ali će moći da kaže da su on i njegova žena i deca umrli gladni, ali pošteni. Moral of the story: ne živimo u državi koja nam omogućava da na civilizovan i poten način živimo, radimo i zarađujemo. Tera nas sve da kršimo zakon kako bismo živeli makar malo bolje od običnog preživljavanja i sastavljanja kraja sa krajem - uz uslov da i imamo stalan posao. Da li je kriv građanin koji je švercovao benzin ili prodavao cigarete i menjao devize "na crno" pre neku godinu ili je kriva država koja ga je naterala da to radi? Da li je kriv građanin koji nelegalno iskopira program pomoću koga radi ili je kriva država koja ga je naterala da to radi? Ima li takva država moralno i svako drugo pravo da nekome zabranjuje da se time bavi? Imate li vi pravo da osuđujete ljude koji to rade samo zato što su gori od vas i još nisu zaradili dovoljno za svoj prvi originalni softver?
zakoni.59 kolja.t,
> Moral of the story: ne živimo u državi koja nam omogućava Ovo nije replika nenadu. Kada jedan sistem NE funkcioniše, teško je očekivati da bilo koji deo tog sistema funkcioniše DOBRO. Začarani krug, u kome kada se sistemske - suštinske stvari reše, onda se i delovi usklade... Ne znam kako je u Beogradu koji je centar akumulacije kapitala, ali u Jagodini je teško očekivati da neko otplati npr. W95, ili NT i ubode hardlock da bi stavio u pogon bilo koji CAD sistem... Bruto cena projekta poslovno-proizvodnog pogona od 4000 m2, sa svim fazama, ne pokriva gorenavedeno, a radi se 3 meseca, i 1996. u Jagodini je crtan 1 komad. Posla ovde nema, i neće ga biti još... Pošto para na paru ide, kupiće ga oni koji imaju pare da ga plate po zapadnoevropskim cenama, ne bih o tome koji su to... Cene usluga i RADA na ovom tržištu NE OMOGUĆAVAJU nabavku softvera, legalnog, naravno. Ako dođe do masovnog hapšenja prodavaca i kupaca piratskog softvera... Onda će biti drugačije. Projekat koji sam pominjao koštaće 3-5 puta više :) Procenjujem da ću napecati mnogo kg ribe dok se to ne dogodi :( Pozdrav iz Jagodine!
zakoni.60 nenad,
> Da pojasnim i ja: zabranjeno je da ih prodajete, poklanjate itd, > osim samog primerka koji ste legalno kupili, koga SMETE da prodate (ili > čak poklonite!) Dakle da i ja pojasnim. Softver se ne kupuje, softver se u 99% slučajeva _licencira_. Tj. kupio si pravo da ga koristiš. Nisi kupio pravo da ga relicenciraš dalje (tj. da ga "prodaješ"), kao ni da distribuiraš medij na kome ti je softver isporučen za korišćenje. Naravno, sve zavisi od "licence agreement" teksta koji postoji uz paket, ali u većini slučajeva (praktično uvek) je ovako. > Takođe ne smete modifikovane programe davati drugima. Ali dok su na > vašem računaru... baš da vidim ko će da vam zabrani da ih > modifikujete. Naravno ako je računar u firmi... ni tamo ne smete da to > radite... itd... Pa zabranuju svi, čak i autori SW programa, a sad koliko može da te iskontroliše to je već drugo pitanje... :)
zakoni.61 nenad,
State of Texas scrutinizes Microsoft's Internet business practices In the latest scrutiny of Microsoft, the Texas state attorney general has requested a sheaf of information about the software giant's Internet business practices. Attorney General Dan Morales' office has sent Microsoft a "civil investigative demand" for licensing agreements, budgets, and other documents concerning its Internet and intranet software, according to a source in Morales' office who requested anonymity. Texas is investigating whether Microsoft has violated the state's antitrust laws through "monopolization and other conduct in restraint of trade in the market for Internet software," according to a letter to the company from Assistant Attorney General Mark Tobey. Netscape received a similar request in December, and complied with it, according to the company. "They were looking for information to understand the markets for Internet software," said Gary Reback, a lawyer representing Netscape. "They were trying to decide what impact Microsoft's practices were having on [Netscape]." Microsoft certainly is no stranger to antitrust investigations. In 1994, the Redmond, Wash. company agreed to settle charges and end a four-year antitrust investigation by the U.S. Justice Department. Last year, though, at Netscape's urging, the Justice Department reopened the probe to determine if Microsoft's Internet marketing practices were in violation of the 1994 settlement. "We've maintained for a long time that Microsoft is going to be under extreme scrutiny, but until someone demonstrates that they have broken the law, they will continue to utilize aggressive business practices," said Michael Gartenberg, research director for Gartner Group, in Stamford, Conn. "Who's to say that a browser is not considered part of the operating system anymore?" Gartenberg added. A representative for Microsoft did not immediately return a telephone call seeking comment.
zakoni.62 nenad,
IBM je 1956 potpao pod sankcije antimonopolskih zakona SAD, a federalni sud je nedavno odobrio dogovor IBM-a i Ministarstva pravde o njihovom privremenom (4-5 godina) stavljanju van snage. Sankcije se pre svega odnose na hardver i to na velike mašine. Inicijalno su se odnosile na IBM-ov skoro monopolski položaj u proizvodnji računara i prateće opreme zasnovane na bušenim karticama! :) Judge lifts last of IBM consent decree A federal judge has approved a settlement between the U.S. Justice Department and IBM, which reached an agreement that terminates the remainder of an antitrust consent decree that had affected Big Blue's sales and service operations since the Eisenhower administration. The ruling, issued Wednesday in New York by U.S. District Judge Thomas P. Griesa, affirms an agreement reached by IBM and Justice Department officials in July 1996. The 1956 antitrust consent decree was initially aimed at limiting IBM's monopoly in the punch-card computer business. In his ruling, Griesa noted that a more competitive market makes it possible for IBM to be treated like any other computer manufacturer. The settlement approved by Griesa will phase out restrictions on IBM's AS/400 line over the next four years and on its S/390 line over the next five years. "The judge approving the agreement is terrific, but not unexpected," said Melinda McMullen, a spokeswoman for IBM. The consent decree had made it "burdensome" for IBM to perform certain services, but the judge's ruling will change several business practices for IBM, McMullen said. IBM will no longer be bound by rules of sequential delivery, meaning it can begin filling customer orders according to urgency rather than in the order they are received, as previously required. IBM will also be allowed to buy used AS/400 machines without restrictions. Previously, IBM could only acquire them as trade-ins for an upgrade or as credit for an outstanding bill, McMullen said. At least one organization remains opposed to the ruling. Independent Service Network International (ISNI), an association of independent computer maintainers, plans to recommend an appeal of Judge Griesa's ruling. ISNI's position is that IBM maintains a dominant share of the mainframe computer market and should remain under close scrutiny, association attorney Ronald Katz said in a statement.
zakoni.63 nenad,
Xerox je tužio USR zbog kršenja njihovog patentnog prava na tehnologiju prepoznavanje rukopisa. USR koristi prepoznavanje rukopisa u svom Pilot-u, ručnom kompjuteru-rokovniku. Xerox sues U.S. Robotics over handwriting patent Xerox has sued U.S. Robotics (USR) for alleged patent infringement involving handwriting recognition technology for personal digital assistants. The suit, filed Monday in U.S. District Court, in Rochester, N.Y., involves USR's Pilot handheld computer and Graffiti software, which Xerox alleges it invented in 1993 as its Unistrokes handwriting recognition technology. Xerox claims that USR pushed ahead with developing its technology even after an official with Palm Computing, now a subsidiary of USR, was told several years ago that Xerox had a patent pending. The official had read about Xerox's patent after he had read an article about the technology, said Judd Everhart, a Xerox spokesman. Xerox was issued a patent in January that covers the use of an alphabet system for use in pen computers. Despite licensing talks between Xerox and Palm officials, Palm continued to use the technology -- even after the patent was issued -- leading to the suit being filed this week, Everhart said. Although the suit seeks triple damages and an injunction that would block further infringement, it does not specify a dollar amount. Xerox is willing to negotiate a settlement, Everhart said. USR officials had not yet seen the suit, and would not comment, said spokeswoman Karen Novak.
zakoni.64 kovacevicd,
Da li neko zna kolike su sada zvanicne carine na uvoz kompjuterske opreme za pravna i fizicka lica tj. da li je carina ukinuta na spomenutu robu kao sto je nekada pisalo u novinama (pre oko 1-2 godine). A ako i postoji uredba u kome se sluzbenom glasniku nalazi dati zakon.
zakoni.65 nenad,
Borland je tužio Microsoft zbog "krađe" zaposlenih. Borland sues Microsoft for stealing employees Toolmaker Borland International filed an unfair competition lawsuit Wednesday against Microsoft, claiming the software giant has recruited and hired its employees in an explicit effort to force the financially troubled Borland out of business. In the last 2.5 years, Microsoft has used large salaries to woo 34 of Borland's top software architects, engineers, and marketing managers "for wrongful purposes: to acquire Borland confidential information and to inhibit Borland's competitive position," according to Borland's complaint. "Borland is in the middle of major turnaround that will return our company to financial health and rapid business growth," said Borland's CEO, Delbert W. Yocam. "We must protect ourselves from what we believe is a systematic and unfair effort to impair our company's ability to compete and continue to deliver leading development tools that support open industry standards." Yocam accused the Redmond, Wash.-based Microsoft of targeting Borland in an effort to quash interoperability and openness efforts among tools vendors. He said Borland -- with its IntraBuilder and Jbuilder Internet tools, as well as C++ and Delphi tools -- has been a leader in those areas, and Microsoft "has a strong motive to see that Borland not succeed in this role." Ironically, Borland filed the lawsuit on the same day that Paul Gross -- vice president of Microsoft's developer tools division, who recently moved to Redmond from Borland -- delivered a keynote speech touting Microsoft's tools offerings at the company's TechEd conference in Orlando, Fla. "We do not believe there is any merit to their claims whatsoever," Microsoft spokesman Mark Murray said. "Frankly, it's a little silly when you look at what's really going on all across the software industry. It's dynamic, growing by leaps and bounds, and lots of people are moving between lots of companies all the time." The lawsuit seeks unspecified financial damages and an immediate end to what Borland called Microsoft's unfair practice of targeting Borland employees in order to curtail competition. The suite claims that Microsoft's activities are illegal under California Business & Professions Code Section 17200. In February, Borland announced layoffs of 300 workers worldwide in an effort to realize $30 million in savings; that move was coupled with a product restructuring that promised savings of more than $30 million.
zakoni.66 nenad,
Još malo detalja i pozadine oko priče o Borland-u i njegove tužbe protiv Microsoft-a. Borland to Gates: Enough is enough Does the name Howard Beale ring a bell? Beale, for those of you who missed the movie, was the outraged newscaster played by Peter Finch in "Network." And it started to sound like a reprise of the Beale character during a teleconference with reporters this afternoon, when Delbert Yocam, Borland International Inc.'s chief executive, talked about the lawsuit his company had just filed against Microsoft Corp. "We must stop the predatory practices of Microsoft, which is hell bent upon the destruction of our company," said Yocam, who claimed Microsoft intended to cripple Borland's business by stealing its best employees. If outrage and indignance were the tests for winning court cases, Bill Gates might have something to worry about. But they're not. As a result, Borland's legal counter-attack drew more skepticism than sympathy. In fact, experts are rating Borland's chances of success between slim and none, citing a lack of compelling evidence that Microsoft did anything illegal. What's more, former Borland officials say the exodus for which Microsoft is being blamed may really be the result of Borland's declining prospects. In the last 30 months, more than 34 top software engineers and marketing managers at Borland have left to join Microsoft. But Larry Dietz, an analyst with Zona Research Inc., based in Redwood City, Calif., who is also an attorney, wonders whether that's enough evidence to convince the courts that Bill Gates & Co. have stepped onto the wrong side of the law? "How many people would have left Borland in a normal year? I would submit that it would be more than 34," he said. "This is a very strange lawsuit." Other analysts and former Borland executives similarly suggested that Borland will have a tough time convincing the courts. "How do you know the guys who left didn't call Microsoft first?" said Chris Tuttle, an analyst with Soundview Financial Corp. in Stamford, Conn. "I don't think there's any change per se in the market because the products that [Borland] is selling are still largely the same." Borland's lawyers may argue that Microsoft sought to weaken its competition by targeting its top employees. But Microsoft could easily turn that argument on its head: Good engineers are hard to find these days and in a free market, why shouldn't people be allowed to work where they want? Yocam, who took over as CEO last November, hints at a nefarious plot at work. Yet former Borland officials blame the exodus on the company's worsening financial condition. "It only became a problem late in the game," said one Borland official who asked to remain anonymous. "We really didn't lose that many people until the situation got bad. When people lose confidence or feel the future doesn't look so bright -- or when there are rumors of layoffs -- that's when it becomes bad. At that point, it was just symptomatic of the larger problem at Borland." And there have been problems aplenty. Once the industry's third-biggest independent software developer, Borland, based in Scotts Valley, Calif., has been in a downward spiral since its ill-conceived purchase of Ashton-Tate Corp. in 1991. The company subsequently lost its battle to take on Microsoft in the market for database and spreadsheet programs. In time, Borland switched gears and established its defensive perimeter in the tools market. But profitability remains elusive. Despite solid reviews for the company's client server tools programs, Borland continues to struggle. During Borland's fourth fiscal quarter, its loss swelled to $42.5 million as revenues plummeted to $37.2 million from $70.5 million. Borland currently employs fewer than 1,000 employees, down from approximately 4,000 employees four years ago. But of all the people who have departed -- voluntarily or not -- the loss last year of Paul Gross and Anders Hejlsberg to Microsoft stung the worst. In September, Gross, the company's former vice president of technology, resigned to join Microsoft as vice president of developer tools. He was followed one month later by Hejlsberg, one of the original employees of the company and the architect of Borland's Pascal products -- including Delphi, its Pascal-based visual development tool. Some analysts suggested the lawsuit was aimed at convincing current employees not to jump ship as much as it was an attempt to convince shareholders that management was looking out for their best interests. Perhaps not coincidentally, Borland is being represented in its lawsuit by Wilson Sonsini Goodrich & Rosati, a law firm based in Palo Alto, Calif., that has often tangled with Microsoft on behalf of other companies. Many of these cases against Microsoft, including this one, have been quarterbacked by a single Wilson Sonsini attorney, Gary L. Reback. In fact, upon hearing of the lawsuit, a senior Microsoft executive suggested that the Wilson Sonsini connection was not merely coincidence. "How many people have left Borland in the last 30 months?" said the executive, who asked to remain unidentified. "1500 maybe? And Microsoft got 34? We hire people from lots of different companies -- and people from Borland went to lots of other companies, especially Oracle and Netscape, which have very large numbers of Borland expats. But the difference is that Netscape and Oracle are Wilson Sonsini clients along with Borland -- and gee, who do you think [Gary ] Reback works for?"
zakoni.67 vdjole,
Da li neko može merodavno da prokomentariše ova dva mišljenja ? --------------------------------------------------- Date: Tue, 30 Sep 1997 22:22:34 +0100 From: "J. Nieuwenhuizen" <hnie01Žweekbladpers.nl> Reply-To: pchŽtheoffice.net Organization: PC Hulpdienst Subject: pacifist.ml.org Hmmm, what did I see? I logged into pacifist.ml.org and it states that: Due to the National Information Infrastructure Copyright Act of 1995, (NIIC) Software in which the copyright is older than two years AND is no longer sold on the market, has been deemed available FREE TO THE PUBLIC, due to the seemingly "apparrant uselessness of outdated technology" as stated in the NIIC. So it AIN'T pirated software ANYMORE... --------------------------------------------------- Reply-To: "Rich Davey" <richŽfatal-design.com> From: "Rich Davey" <richŽfatal-design.com> Subject: Re: pacifist.ml.org Date: Wed, 1 Oct 1997 10:39:36 +0100 I did a LOT of looking into that NIIC thing and it appears to be some American bill (I'm not even sure if congress passed it or not.. I think it's just a proposal) with regard to mainly hacking (and software piracy on the side). as far as I can tell it holds absolutely no weight in a court of law at all, so.. err.. don't get your hopes up :) -----
zakoni.68 nenad,
Mala analiza pozicije Microsoft-a i Sun-a u vezi sa predstojećim suđenjem po tužbi Sun-a, a u vezi "subverzije" Javine platformske nezavisnosti. For Sun and Microsoft, a rocky road leads to the courthouse The recent relationship between Microsoft Corp. and Sun Microsystems Inc. has been rocky at best. The two companies had been fierce competitors and cooperative partners for many years, but the introduction of the Java programming language in 1995 changed all that. In the wee hours of the morning of Dec. 7, 1995, Sun and Microsoft reached an agreement calling for the software maker to sign the standard license for the Java language and runtime technologies. Although the agreement was announced later that morning at Microsoft's "Pearl Harbor Day" press conference, at which it unveiled its Internet strategy, the two companies needed three more months to hammer out details of the contract, which was finalized in March 1996. Longtime Microsoft employees say licensing Java represented one of the first times the Redmond, Wash., company licensed a competitive technology from an archrival. In the months that followed, the relationship between the pair went from cordial to strained as Microsoft released new technologies that closely tied Java to the Windows platform. One of the first examples: The day after it signed the final agreement to license Java, Microsoft promoted to developers the benefits of marrying Java applets to its ActiveX control technology. While not against the "rules" of the contract, it set the tone for the relationship. For example, Microsoft built a Java SDK, a suite of Java APIs and class libraries that it began giving away to developers. Again, the move did not violate the contract because the technologies included value-added features in addition to the main Java run-time technologies -- a requirement of the contract. But Microsoft included in the free tool kit its version of the Win32 Java virtual machine, thus giving developers two virtual machines but encouraging them to run Java applications on Windows. As Sun promoted Java as a platform as well as a language with the Java Development Kit 1.1, the relationship with Microsoft began to strain. First introduced in December 1996, the new version of the JDK included a number of core technologies that were similar to technologies provided by Microsoft. It was then that the first signs of a major breakdown between Microsoft and Sun occurred. On one side, Microsoft executives were refusing to support several key JDK 1.1 technologies, while executive at Sun's JavaSoft division said Microsoft had no choice in the matter. The two sides came together briefly over JavaBeans technology. Throughout the fall of 1996, Microsoft denounced JavaBeans; however, this spring it announced plans to support the technology within its Internet Explorer 4.0 browser and even created a JavaBean-to-ActiveX bridge for IE 4.0. In January, Microsoft announced a new competitive suite of Java class libraries called AFCs (Application Foundation Classes). While cross platform in nature, the classes duplicated work Sun was doing to flesh out the Java platform with a similar initiative called the Java Foundation Classes. Then in March, the two companies squared off during the JavaOne Developers Conference with the release of dueling APIs -- this time on the server side. At its developer conference, Sun introduced its Enterprise Java initiative, which included the Enterprise JavaBeans. Microsoft countered with the introduction of server-side AFC libraries. Both companies have yet to ship the server-side APIs, but each is due by year's end. Also this spring, Microsoft took another step forward with the introduction of a new API capability called J/Direct, which provides developers with an easier way of directly calling Win32 APIs from Java applications -- tightly linking Java to the Windows platform. Internally, Microsoft has also faced conflict over Java. In April, PC Week reported on a Java "rebellion" inside the halls of Microsoft that had been ongoing for months. Only after CEO and Chairman Bill Gates weighed in was the rebellion quashed and the company began focusing its efforts on Windows and other internal technologies such as the Component Object Model. This summer, Microsoft officials became increasingly vocal in their opposition to JFCs, saying that Sun had changed the game and was in effect creating another operating system that Microsoft would not support in any of its products. While the outcome of today's lawsuit will take some time to resolve, it is clear that the relationship between Sun and Microsoft has taken its sharpest turn for the worse. "What we are talking here is real money, the future of computing architecture and who controls the rudder," said Don DePalma, a senior analyst at Forrester Research Inc., in Cambridge, Mass.
zakoni.69 nenad,
Američno ministartvo pravde pokrenulo je istragu protiv MS-a zbog integracije web-browser-a u OS i zabrane OEM-ima da isporučuju hardver sa Windows-om a bez IE-a. MS tvrdi da je WWW čitač deo operativnog sistema ("enhancement"), a evo šta o tome misli poznati kolumnista John Dvorak... :) If it quacks like an app... By John C Dvorak Apparently, Microsoft doesn't see the Justice Department as much more than a bug that simply needs to be brushed off its arm or sprayed with DDT. At least that appears to be the case considering the way Microsoft keeps using publicity to its advantage. Unfortunately, that publicity tends to mock government bureaucrats, and that's not a good long-term strategy. Neither is the strategy of proclaiming Internet Explorer to be part of the operating system. That's just plain silly. What other part of the OS, for example, runs on a Mac? When the case was first rolled out, Microsoft held a phone conference, and I dialed in. It started about 20 minutes late and began with a long-winded preamble which did little more than promote Microsoft and its products. Each time someone asked a hard question, it was batted away with more sales pitches for Microsoft and talk of how the company was giving "customers what they want!" It never ended. I subsequently did a talk show in LA on which a Microsoft spokesperson was giving the job of defending the company regarding the Justice Department. It was the same thing: an opportunity for free publicity. But what started to creep into the conversation and what appears to be Microsoft's legal strategy has begun to appear. It's the notion that IE 3.0 and IE 4.0 aren't browsers at all. They are part of the operating system. In the 1995 agreement that Microsoft signed and is now accused of violating, the Justice Department said that Microsoft could improve the operating system as needed. Now I see this argument all over the press. People are actually debating the issue as if there is something to debate! Folks, it's a browser--an application--just like a word processor or spreadsheet. Let's look at it from another perspective. Imagine if history were different. It's 1992-1993, and everything in the desktop computing scene is exactly as it is today with one exception: word processing hasn't been invented. A word processor appears out of the University of Illinois and runs on the Mac, but only a few people pay much attention to it. Pundits all say that word processing is going to be huge, a monster market, long overdue. Microsoft completely ignores this development, preferring to promote its online services and Bob. A year or so later, Jim Clark and a bunch of venture capitalists see word processing as a market that will probably be more important on the PC than on the Mac. Apple isn't paying any attention to word processing, and it can easily be ignored. Marc Andreessen, one of the members of the Illinois team, is brought to Silicon Valley to form Wordscape, makers of the hot word processor for the PC. It runs under Windows. Within a year or so, the company goes public with an IPO and Jim Clark is an instant billionaire. Meanwhile, everyone is talking about word processing as the next killer app. In fact, they say that it may become the main reason people buy computers. Finally, Microsoft takes notice (especially after Clark gets rich). Microsoft doesn't quite see why it's so important, but it rolls out a word processor of its own called Microsoft Word. It decides to give it away free. Within a year, Bill Gates sees the importance of word processing. "Great for doing e-mail," he says. "Word will always be free! As it should be!" Pretty soon, Word is gaining market share over Wordscape. Gates' new enemies crop up. Oracle's Larry Ellison predicts that standalone word processors are the future, and people will use them for all word processing. Sun develops a word processing toolkit that Scott McNealy predicts will sink Microsoft because it will run on the five percent of non-Windows machines in the world. He calls it Java for no particular reason. Microsoft licenses it and folds it into Word and is later sued for some inexplicable reason. Soon the Wordscape folks cry foul, and the Justice Department steps in. Apparently Microsoft has been demanding that licensees of Windows must also take Word and bundle it, a no-no from years earlier. The Justice Department tells Microsoft to stop. Microsoft then says that Word is an integral part of the operating system. It's an improvement. In Windows 98, the entire OS will be fashioned around the Word commands, especially the arrows. The way Microsoft sees it, people will always need word processing so it naturally becomes part of the operating system. "You said we could improve the OS and that's all this is!" Yeah, right.